„Tylko ten nie popełnia błędów, kto nic nie robi” – Napoleon Bonaparte
Zdarzyło Ci się kiedyś otworzyć pozycję długą zamiast krótkiej, po czym z przerażeniem uświadomić sobie błąd w momencie, gdy linia pokazująca poziom zawartej transakcji pojawiła się na Twoim wykresie? A może w pośpiechu kliknąłeś „kup” lub „sprzedaj” nie na tym walorze, na którym chciałeś zawrzeć transakcję? Być może też kojarzysz sytuację, w której zamiast 0,1 lota, złożyłeś zlecenie na 1 lota lub odwrotnie (choć w tym wypadku pomyłka byłaby mniej bolesna). Jak się wtedy czułeś? Jakie emocje Ci towarzyszyły? Czy swoje postępowanie w tych momentach dzisiaj uważasz za prawidłowe?
Jeśli od dłuższego czasu jesteś aktywnym traderem, powyższe sytuacje mogą brzmieć dla Ciebie znajomo. Pomyłki na rynku zdarzają się każdemu, a spektakularne błędy, określane w środowisku giełdowym jako „fat finger”, nie są na giełdzie niczym nowym.
Na początku 2019 roku w mediach pojawiły się informacje, że akcje luksusowego francuskiego domu mody Louis Vuitton, straciły na otwarciu sesji 9 procent. Oznaczało to, że wartość firmy spadła o 15 mld euro, co jak podała agencja Reuters, było wynikiem pomyłki maklera.
W 2005 roku doszło do błędnej sprzedaży akcji producenta muzycznego EMI. Składający zlecenie broker chciał sprzedać 15 000 akcji po cenie 2,80 funtów, jednak zamiast tego złożył zlecenie na 15 000 000 akcji, których łączna wartość wynosiła 41,5 mln funtów. Biedak dodał więc niepotrzebnie trzy zera więcej…
W 2001 roku pewien trader z Lehman Brothers również wpisał w składanym zleceniu zbyt dużą liczbę zer i zamiast 3 milionów, sprzedał 300 milionów akcji. Jego pomyłka kosztowała 30 miliardów funtów, a na bank nałożona została kara w wysokości 20 tysięcy funtów.
Takich przypadków historia zna wiele. W pracy tradera, która często naznaczona jest zmęczeniem, stresem i presją, o pomyłkę nie jest trudno. Istnieją jednak sposoby na to, by minimalizować ryzyko błędów, a higiena pracy jest w tym wypadku kluczowa. W swoim tradingu musisz jednak uwzględnić nie tylko metody zapobiegawcze, ale również procedury neutralizacji pomyłek, kiedy już Ci się przydarzą.
Krok 1. Wyeliminuj przyczyny błędów
Istnieje kilka podstawowych przyczyn, dla których jesteśmy bardziej podatni na popełnienie błędów podczas tradingu. Pierwszym krokiem do poprawy jakości naszego handlu, jest skoncentrowanie się na wypisaniu czynników, które sprzyjają pomyłkom. To, co znajdzie się na naszej liście, w dużej mierze zależeć będzie od naszej wiedzy, trybu dnia, warunków w jakich pracujemy, otoczenia, godzin pracy, czy naszego stanu psycho-fizycznego. Analizując wszystkie te aspekty, musisz przede wszystkim odpowiedzieć sobie na pytanie, co powoduje, że nie jesteś spokojny, skoncentrowany i zmotywowany do działania.
Wśród najczęstszych powodów, dla których popełniamy błędy wymienić można:
- zbyt mała wiedza – nieznajomość platformy i brak umiejętności składania zleceń,
- bałagan w miejscu pracy,
- rozkojarzenie i brak koncentracji,
- nieodpowiednie przygotowanie się do nowego dnia handlu,
- zmęczenie fizyczne i psychiczne,
- zajmowanie się kilkoma rzeczami jednocześnie w trakcie pracy na rynku,
- odrywanie się od platformy w ważnych momentach (publikacja danych, cena dochodząca do naszych alertów, otwarte zlecenia, itd.),
- obecność innych osób w pobliżu,
- stres (również spowodowany czynnikami zewnętrznymi),
- obciążenie głowy innymi sprawami dnia codziennego odkładanymi „na potem”,
- pośpiech,
- brak dbałości o zaspokojenie podstawowych potrzeb fizjologicznych przed przystąpieniem do tradingu.
Zadanie dla Ciebie: Weź kartkę i długopis. Zaplanuj 15 minut na zastanowienie się i wypisanie wszystkich czynników, które zwiększają ryzyko popełniania przez Ciebie błędów i powodują, że Twoja praca na rynku nie jest efektywna. Wspomóż się przykładami podanymi powyżej.
Krok 2. Akceptacja – klucz do sukcesu
Kiedy już wiesz, jakie okoliczności znacząco zwiększają ryzyko popełnienia przez Ciebie błędów w tradingu i jakie sytuacje powinieneś wyeliminować w swoim handlu, możesz przejść do kolejnego kroku, jakim jest AKCEPTACJA.
Akceptacja to proces, w którym uświadamiasz sobie, że:
popełnienie błędu to nie jest koniec świata…
Trading to dziedzina, w której bardzo wyraźnie zaobserwować można pewien paradoks. Wielu traderów tak bardzo obawia się straty, tak bardzo chce mieć rację lub tak bardzo boi się tego, czym się zajmuje, że zamiast skupić się na optymalizacji swoich działań, całą uwagę i energię poświęca na to, by się nie pomylić lub przypadkowo nie popełnić błędu. Jest to sytuacja idealna do tego, by zrobić dokładnie to, czego próbowało się uniknąć… Nasz umysł skonstruowany jest w taki sposób, że im większą presję i stres odczuwamy w związku z próbą uniknięcia czegoś negatywnego, tym mniej efektywnie potrafimy realizować nasze zadanie i bardziej podatni jesteśmy na błędy i niepowodzenie z tym związane.
Jeżeli trudno Ci się z tym pogodzić, pozwól że uświadomię Cię w jeszcze jednej kwestii:
Nigdy nie wyeliminujesz wszystkich swoich błędów.
Jeżeli chcesz działać, rozwijać się, handlować i zarabiać coraz więcej, jesteś skazany na pomyłki. To właśnie one budują Twoje doświadczenie i pozwalają Ci obierać efektywną drogę w przyszłości. Pokazują Ci, którą drogą pójść, a której w przyszłości unikać.
Im więcej nowych, nieznanych bodźców dociera do Ciebie na Twojej drodze do sukcesu, tym większa szansa na błędy i jednocześnie tym szersze możliwości rozwoju.
Obie te kwestie są ze sobą ściśle związane i albo to zaakceptujesz i maksymalnie wykorzystasz na swoją korzyść, albo będziesz do końca życia walczył z wiatrakami, stojąc w miejscu i przeżywając kolejne osobiste rozczarowania, zawody i demotywację.
Pomyłki w tradingu zawsze będą się zdarzać Tobie, mnie i wszystkim innym traderom na świecie. Gdy już przejdziesz pomyślnie proces AKCEPTACJI, w naturalny sposób zdystansujesz się, poczujesz ulgę, a świadomość, że możesz popełnić jakiś błąd przestanie negatywnie wpływać na Twoje możliwości podejmowania racjonalnych decyzji. To jednak nie koniec.
Krok 3. Strategia wychodzenia z kryzysu
Trzecim krokiem eliminowania błędów jest dobrze opracowana strategia wychodzenia z kryzysu. Zwróć uwagę, że poprzednie dwa punkty, miały za zadanie pomóc nam wystrzegać się błędów i budować w naszej świadomości racjonalne przekonania oraz właściwe podejście do sytuacji i samego siebie, które dodatkowo mają wpływać na wyższy poziom komfortu psychicznego w naszej pracy na rynku, co de facto również zmniejsza ryzyko nieracjonalnych zachowań, do których mamy skłonność pod wpływem stresu i presji.
W trzecim punkcie skupiamy się już na neutralizacji negatywnych efektów pomyłek, które mimo wszystko wystąpiły. Naszym zadaniem jest w tym momencie opracowanie schematu działań, które w sposób spokojny i przemyślany pomogą nam zminimalizować ewentualne szkody, a przede wszystkim doprowadzić nas do stanu równowagi.
Kolejne punkty tego planu mają nas przeprowadzić przez proces wychodzenia na prostą.
- Przede wszystkim zachowaj spokój, bo to pozwoli Ci w pierwszej kolejności zapanować nad sytuacją. Przygotowałeś się na taką okoliczność już wcześniej, w związku z tym wszystko masz pod kontrolą. Dobrze wiesz co zrobić i zdajesz sobie sprawę z tego, że nie wydarzyło się nic dramatycznego. Błędy się zdarzały w przeszłości i będą się pojawiać również w przyszłości. To normalna sprawa i w tej chwili nie ma już ani czasu, ani sensu na rozpamiętywanie tego zdarzenia – trzeba z niego po prostu wyjść.
- Uspokój swój oddech. Daj sobie kilka chwil na ochłonięcie. Weź głęboki wdech i powoli wypuszczaj powietrze świadomie odczuwając jak odpręża się Twoje ciało. Niech to uczucie Cię ogarnie.
- Zwizualizuj sobie siebie samego w przyszłości, stającego przed podobnym problemem. Wyobraź sobie, jak popełniasz błąd i właściwie reagujesz rozwiązując zaistniały problem.
- Daj sobie kilka chwil odpoczynku. To pozwoli Ci odzyskać równowagę i właściwy stan umysłu, zanim powrócisz do pracy. W żadnym wypadku nie siadaj do wykresów, jeśli czujesz chęć „odegrania się”. Jeśli nie możesz pozbyć się tego uczucia, odpuść trading w tym dniu, wyjdź z domu lub zajmij się czymś absorbującym, lecz zupełnie niezwiązanym z rynkiem.
- Gdy już odzyskasz równowagę, spisz wszystkie swoje reakcje. Wpisz zarówno te pozytywne, jak i negatywne, które u siebie zauważyłeś w momencie popełniania błędu. Wyciągnij wnioski. Uświadom sobie jak wiele się dzięki temu wydarzeniu nauczyłeś i o ile jesteś do przodu w kwestii doświadczenia. Powtórz sobie wyraźnie: „Dzięki tej sytuacji już wiem jak zachować się w przyszłości. Zdobyłem bezcenne doświadczenie. Jestem świetnie przygotowany”.
Zobacz także: Tam, gdzie dopada Cię grawitacja – czyli 6 błędów w wyznaczaniu stref i oporów