Zwiększenie przepływu kapitału pomiędzy różnymi podmiotami i różnymi krajami doprowadziło do ustanowienia rygorystycznej kontroli nad środkami finansowymi. Powodem tego były liczne nadużycia finansowe podmiotów zagranicznych na terenie obcych państw, bądź nawet nadużycia finansowe popełniane na terenie własnego kraju. Działania piramid finansowych, pranie pieniędzy oraz przestępczość zorganizowana doprowadziły do wprowadzenia instrumentów finansowo-kontrolnych, które pilnują przestrzegania procedur związanych z przepływem środków pieniężnych. Działania finansowe niezgodne z prawem doprowadziły do stworzenia procedur AML oraz KYC. Ponadto kryptowaluty doczekały się uchwalenia ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, którą dostosowano do potrzeb aktualnego rynku.
Czym jest procedura Anti Money Laudering?
AML jest skrótem od hasła Anti Money Laudering, co w przekładzie na język polski oznacza przeciwdziałanie praniu pieniędzy. Jest to pewien rodzaj dekalogu na który powołują się instytucje finansowe w związku z pełnieniem przez nie funkcji kontrolnych i nadzorczych nad przepływem środków finansowych. Celem AML jest obserwacja przeprowadzanych transakcji dokonywanych przez klientów i wyłapywanie nieprawidłowości, które mogłyby świadczyć o praniu pieniędzy.
Elementami, które mogą wskazywać na pranie pieniędzy przez dany podmiot są m.in. następujące:
- duża wartość przekazywanych środków,
- powtarzalność transakcji pomiędzy tymi samymi podmiotami,
- pochodzenie środków z jednego źródła.
Warto zaznaczyć, że procedura AML dostosowana jest do prawa danego kraju. Dla przykładu Estonia nie posiada limitu dopuszczalnego progu obrotowego gotówki., którego przekroczenie mogłoby sugerować możliwość prania pieniędzy.
Analizując procedurę AML wskazać trzeba, że wyjątkowo istotną kwestią jest pochodzenie i wymiana środków pomiędzy osobami z różnych krajów objętych, bądź nieobjętych procedurą AML. Rozumieć to należy jako jedną z podstawowych zasad międzynarodowego prawa karnego, która oznacza, że aby doszło do jakiegokolwiek przestępstwa pomiędzy podmiotami dwóch krajów, przestępstwo to musi być usankcjonowane w tych dwóch krajach.
Problematyczną kwestią związaną z praniem pieniędzy jest właśnie różnica prawna dla dwóch podmiotów, które znajdują się w różnych państwach. Taka sytuacja ma niestety bardzo często miejsce w transakcjach związanych z kryptowalutami, ponieważ jest to środowisko związane
z wieloma krajami.
Nigdy nie mamy pewności, że dane tokeny z ICO np. stworzone w Hiszpani będą mogły zostać legalnie kupowane i sprzedawane przez podmiot polski. W takim przypadku z pomocą przychodzi kontrola indywidualnych podmiotów transakcji, a nie samych transakcji (KYC).
[cmsmasters_sidebar shortcode_id=”jnlvyohb25″ sidebar=”midzy-postami-250×300″ classes=”reklamamobile”]
Czym jest jest procedura Know Your Customer?
Procedura KYC czyli „Poznaj swojego klienta” w odróżnieniu od AML nie zajmuje się kontrolą samych transakcji pomiędzy podmiotami i sprawdzeniem źródła pochodzenia środków pieniężnych czy kryptowalut.
Głównym założeniem tej formy kontroli jest gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie danych na temat uczestników, którzy dokonują wymiany środków pieniężnych/kryptowalut , a także ustaleniu czy klient nie działa w charakterze „słupa”. Zakres danych, które zbiera giełda kryptowalut czy emitent ICO prawie niczym nie różni się od danych, które musi zebrać np. bank w celu otworzenia rachunku oszczędnościowego. Są to w szczególności następujące informacje:
- imię i nazwisko osoby posiadającej konto na giełdzie kryptowalut,
- miejsce zamieszkania,
- numer PESEL,
- numer dowodu osobistego,
- obywatelstwo
Większość transakcji podejmowanych w środowisku kryptowalut i giełd kryptowalutowych dokonywana jest w systemie online. W związku z tym KYC wprowadza odrębną kontrolę dla uzyskania jeszcze większej wiarygodności podmiotów rejestrujących się na giełdach kryptowalut.
Takimi metodami weryfikacji są np:
- skan dowodu osobistego,
- nagranie video osoby wraz z dowodem osobistym,
- korzystanie z certyfikowanych podpisów elektronicznych.
Podsumowując, KYC jest procesem, w którym następuje identyfikacja i weryfikacja danego klienta. KYC jest tylko wstępem umożliwiającym wdrożenie procedur związanych z wyłapywaniem podejrzanych transakcji.
Czy giełdy kryptowalut podlegają ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu?
Do 2018 roku tematyka giełd kryptowalut w Polsce stanowiła pod względem prawnym temat tabu. Ustawa z dnia 1 marca 2018r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu skodyfikowała i wprowadziła kwestie prawne związane z kryptowalutami. W ten sposób unormowana została odpowiedzialność podmiotów kryptowalutowych.
Wskazuje na to art. 2 ust. 12 w/w ustawy, którego dyspozycja jest następująca:
Instytucjami obowiązanymi są podmioty prowadzące działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług w zakresie:
a) wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi i środkami płatniczymi,
b) wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi,
c) pośrednictwa w wymianie, o której mowa w lit. a lub b,
d) prowadzenia rachunków, o których mowa w ust. 2 pkt 1 7 lit. e
Podmioty zajmujące się kryptowalutami są nadzorowane i kontrolowane przez organy, które również zostały określone w tej ustawie. Takimi organami zgodnie z art 10 niniejszej ustawy są:
1) Minister właściwy do spraw finansów publicznych jako naczelny organ informacji finansowej;
2) Generalny Inspektor Informacji Finansowej
Generalny Inspektor Informacji Finansowej jest głównym podmiotem, który realnie przeciwdziała praniu pieniędzy. Minister do spraw finansów publicznych jest jego organem naczelnym i akceptującym dane działanie.
Jak wygląda przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu?
Generalny Inspektor Informacji Finansowej ma szerokie spektrum możliwości, które daje mu ustawa. Ten podmiot ma prawo do nadzorowania, kontrolowania i blokowania ewentualnych nadużyć finansowych przez indywidualne podmioty kryptowalutowe, bądź giełdy. W tym celu podejmuje następujące działania mające zapobiegać przestępstwom finansowym w zakresie m.in. obrotu kryptowalutami:
- analiza informacji w przypadku podejrzenia przestępstw finansowych,
- przeprowadzanie procedury wstrzymania transakcji lub blokady rachunku;
- żądanie przekazania informacji o transakcjach i ich udostępnianie;
- przekazywanie uprawnionym organom informacji i dokumentów uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa;
- wymiana informacji z innymi organami nadzorującymi rynek finansowy.
Generalny inspektor dokonuje ogólnej kontroli podmiotów podlegających ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i podejmuje w związku z tym odpowiednie kroki prawne mające zapobiec dalszemu rozwoju podejrzanych czynności. Zanim jednak sprawa zajdzie do tego szczebla finansowego, jej pierwsze symptomy bada AML Officer.
Kim jest AML Officer?
AML Officer jest osobą reprezentującą określony podmiot w zakresie przestrzegania przepisów ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Cechuje ją doświadczenie oraz wiedza w sektorze bankowym, finansowym, bądź prawnym. Można śmiało powiedzieć, że jest to pierwszy organ, który wychwytuje “podejrzane” transakcje, reaguje na nie i przekazuje informacje do wyższego rzędu. Jak wygląda praca takiej osoby możemy opisać na poniższym przykładzie:
Osoba A znalazła się w sytuacji, w której na gwałt potrzebowała gotówki (przynajmniej tak twierdziła). Jako że osoba B (chcąca przelać pieniądze osobie A) pracowała w USA a był to dzień świąteczny, przelew bankowy nie wchodził w grę. Osoba B postanowiła przelać pieniądze przy użyciu bitcoinów. Zleciła więc osobie A założenie rachunku na giełdzie kryptowalut gdzie osoba B miała przesłać jej pieniądze w bitcoinach, które następnie zamieniłaby sobie na gotówkę gotową do wypłaty w bankomacie.
Po wysłaniu bitcoinów, zostały one zamienione na gotówkę przez osobę A celem wypłaty środków z bankomatu. Okazało się, że usługa wypłaty została anulowana ze względu na podejrzenia co do autentyczności osoby A. AML Officer zażądał od osoby A dodatkowego potwierdzenia tożsamości w postaci zrobienia selife z dowodem osobistym. Selfie zostało wysłane ale… osobą, która trzymała dowód tożsamości nie była osoba A, a jedna z amerykańskich fotografek. Jako że giełda kryptowalut nabrała uzasadnionych podejrzeń co do weryfikacji tożsamości osoby A, jej konto zostało zablokowane.
Giełda w związku z powstałym problemem proponuje kontakt telefoniczny. Niestety osoba A podaję się za osobę głucho-niemą…
Dalsze losy tej historii nie są znane ale pokazuje ona, że stanowisko AML Officera jest koniecznością w kryptowalutowym świecie.
Czy kryptowaluty wymagają AML i KYC?
Podmioty, które podlegają powyższym procedurom zostały enumeratywnie wskazane w ustawie. Samo jednak ich ujawnienie może budzić pewne wątpliwości ponieważ język prawniczy może być dla przeciętnej osoby niezrozumiały.
Warto wskazać, że procedurom kontrolnym podlegają podmioty zajmujące się następującym rodzajem działalności:
- prowadzenie kantorów kryptowalutowych,
- organizowanie wszelkich ICO i związanych z nimi tokenów,
- giełdy kryptowalutowe, które umożliwiają kupno/sprzedaż kryptowalut,
- wszelkie e-portfele umożliwiające posiadanie walut wirtualnych.
Jeżeli jakikolwiek podmiot świadczy usługi w zakresie w/w działań, podlega on procedurom ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu i tym samym powinien wdrożyć procedury i mechanizmy z nimi związane.
Ustawodawca implementował przepisy dotyczące kryptowalut kierując się przede wszystkim transparentnością tego rynku oraz bezpieczeństwem użytkowników, którzy z niego korzystają, zatem warto stosować się do wszelkich procedur z tym związanych.