Bernard Lawrence „Bernie” Madoff był amerykańskim finansistą, który jest znany przede wszystkim ze stworzenia największej w historii piramidy finansowej. Oszukanych zostało tysiące inwestorów, którzy stracili łącznie miliardy dolarów. Początkowe szacunki wynosiły nawet ok. 65 miliardów dolarów, jednak z czasem te szacunki malały.
[cmsmasters_sidebar shortcode_id=”jnlvyohb25″ sidebar=”midzy-postami-250×300″ classes=”reklamamobile”]
29 czerwca 2009 roku został skazany na 150 lat więzienia (w wieku 71 lat). Madoff przyznał się do 11 federalnych przestępstw, w tym oszustw związanych z papierami wartościowymi, praniem brudnych pieniędzy i krzywoprzysięstwem.
Historia Bernie Madoffa
Bernie Madoff urodził się 29 kwietnia 1938 r. w Qeens w Nowym Jorku. Wcześnie poznał swoją żonę Ruth, oboje zaczęli się spotykać, kiedy byli młodzi. Madoff jako dziecko przyglądał się temu, jak jego ojciec zamykał biznes z powodu niedoborów w czasie wojny koreańskiej. Madoff powiedział dziennikarzowi Fishemanowi, że był zdeterminowany by osiągnąć trwały sukces.
Warto zauważyć, że Bernie dosyć wcześnie zaczął przygodę z inwestowaniem i biznesem. Jego pierwsza firma Bernard L. Madoff Investment Sevurites LLC powstała w roku 1960, gdy miał 22 lata. Zainwestował pieniądze, które odłożył, pracując m.in. jako ratownik, oraz instalując zraszacze. Szybko przekonał ludzi do inwestowania razem z nim, jednak już w 1962 r. jego zakłady pogorszyły się i musiał mu pomagać jego teść.
Jednak z czasem los do niego się uśmiechnął. Wraz z bratem Peterem zaczęli wykorzystywać możliwości elektronicznego handlu. To pobudziło jego biznes i wpłynęło na ilość zamówień. W końcu wraz z czterema innymi filiami na Wall Street przetworzyć połowę przepływu zamówień na New York Stock Exchange pod koniec lat 80. a Madoff zarabiał około 100 milionów dolarów rocznie. W 1990 roku został prezesem NASDAQ.
Początki schematu Ponzi Madoffa
Sam Madoff zeznał, że zaczął budować piramidę finansową w roku 1991, jednak Frank DiPascali, menedżer pracujący w firmie od 1975 roku powiedział, że oszustwo występowało odkąd pamięta.
Jednak znacznie ciekawsze są motywacje Madoffa — powiedział on Fishmanowi, że miał wystarczająco pieniędzy, żeby wieść swój styl życia, że nie musiał tego robić. Nie potrafił podać przyczyny swojej decyzji, ponieważ legalne dochody były wystarczająco duże. Natomiast Madoff miał szansę zdobyć szacunek na Wall Street jako pionier handlu elektronicznego bez oszustw.
Z rozmowy z dziennikarzem wynika, jakoby ktoś namówił Madoffa do rozpoczęcia nielegalnych działań. Jednak nie wyjaśnił, kto to zrobił.
Można zwrócić uwagę na tak zwaną wielką czwórkę (w skład której wchodzili Carl Shapiro, Jeffry Picower, Stanley Chais oraz Norm Levy). Madoff stwierdził, że wszyscy byli zachłanni, a on po prostu się zgodził. Uważa on, że musieli podejrzewać nielegalne działania, bo trudno jest wyjaśnić sytuację, w której Madoff jako jedyny ma zwroty sięgające 15-18%.
Cisza sprzyjała piramidzie
Na rozwój piramidy duży wpływ miał fakt, że nikt o nic nie pytał. Tak naprawdę Madoff po prostu zdeponował swoje środki na rachunku w Chase Manhattan Bank. Dochody tego banku z samych depozytów były ogromne (według niektórych szacunków mogły sięgać prawie 500 milionów dolarów), dlatego bank nie pytał o transakcje.
Natomiast Madoff, kiedy klienci chcieli wypłacać inwestycje, to po prostu finansował wypłaty z kolejnych wpłat. Stworzył on świetny wizerunek, współpracował tylko z elitami, dzięki czemu budował wizerunek ekskluzywności i zdobywał zaufanie. Był on również wiarygodny dla inwestorów ze względu jego „strategię” inwestycyjną:
- Jego główny portfel wydawał się trzymać bezpiecznych inwestycji.
- Pomimo że jego zwroty były wysokie (nawet do 20% rocznie), to były spójne.
- Twierdził, że stosuje strategie obroży, która minimalizuje ryzyko.
Postępowanie w sprawie Madoffa
SEC (United States Securities and Exchange Commission) śledziło Madoffa i jego firmy z przerwami od roku 1999. Dzisiaj wiele osób uważa, że gdyby od początku poświęcono mu wystarczająco dużo uwagi, to wielu skutkom jego działań można byłoby zapobiec.
Przykładowo analityk finansowy Harry Markopolos był jednym z pierwszych informatorów. W 1999 roku obliczył, że Madoff musi kłamać. Jednak jego skarga w 2000 roku została zignorowana.
Markopolos w kolejnych latach kontynuował próby zwrócenia uwagi SEC na działalność Madoffa. Zauważał on, że jego inwestycje nie miały matematycznego sensu, bo firma Madoffa twierdziła, że zarabia nawet, wtedy gdy akcje S&P spadały, czego nie dało się uzasadnić matematycznie, biorąc pod uwagę to, w co Madoff mówił, że inwestuje. Dodatkowo Markopolos zwracał uwagę na to, że Madoff pobierał nieujawnione prowizje.
Można powiedzieć, że miarka przebrała się w 2008 roku, kiedy firma Madoffa ogłosiła zwroty w wysokości 5,6 procent, podczas gdy S&P spadł o 39% w tym samym okresie! Madoff nie był w stanie nadążyć za wnioskami klientów o umorzenie, dlatego też 10 grudnia poszedł do swoich synów i powiedział im o wszystkim. Ci wybrali się do adwokata, który doradził im odpowiednie postępowanie.
Madoff twierdził, że działał sam, chcąc wziąć całą winę na siebie. Jednak kilku jego współpracowników trafiło do więzienia. Jego Syn Mark dwa lata po ujawnieniu oszustwa swojego ojca popełnił samobójstwo. Również kilku inwestorów Madoffa się zabiło.
Madoff został skazany na 150 lat więzienia oraz zmuszony do utraty 170 miliardów dolarów. Jego trzy domy oraz jacht zostały sprzedane.
Skutki działalności Berniego Madoffa
Pomimo że Madoff twierdził, że nielegalna działalność trwała od początku lat dziewięćdziesiątych, to ślady roszczeń ofiar, zeznania inwestorów Madoffa wskazują na to, że oszustwa sięgały lat sześćdziesiątych. Firma miała ponad 47 miliardów dolarów zysku.
Pomimo że Madoff trafił do więzienia, gdzie spędził resztę swojego życia, to należy pamiętać o ofiarach. Tysiące inwestorów straciło swoje oszczędności. Wiele szczegółów, historii ofiar ujrzało światło dzienne.
Pomoc ofiarom schematu Ponzi zaoferował nowojorski prawnik Irving Picard, który nadzorował likwidację firmy Madoffa. Pozwał on ludzi, którzy skorzystali na systemie Ponzi i udało mu się odzyskać do grudnia 2018 roku 13,3 mld dolarów.
Ponadto w roku 2013 utworzono MVF (Madoff Victim Fund). Instytucję, która miała na celu pomóc w rekompensacie oszustwa Madoffa. Jednak Departament Sprawiedliwości nie zaczął wpłacać 4 miliardów dolarów do końca 2017 r. Richard Breeden, który nadzoruje fundusz, zauważył, że były tysiące roszczeń, którym trzeba poświęcić uwagę i które trzeba przesiać, odpowiadając na pytanie: Czy dana osoba włożyła więcej pieniędzy, niż wyciągnęła? Breeden szacuje, że liczba „dawców kapitału” mogła sięgać nawet ponad 11 tysięcy osób.
W listopadzie 2018 roku napisał on, że zapłacone zostało ponad 27300 ofiarom 56,65% ich strat, a kolejne otrzymają tę samą kwotę w przyszłości.