Kary dla spółek giełdowych i ich wpływ na kurs akcji

“KNF przygląda się sprawie” – te słowa słyszą zazwyczaj osoby, które zwracają się do Komisji Nadzoru Finansowego w sprawie podejrzanych wydarzeń na rynku. Nie jest bowiem żadną tajemnicą, że KNF może nakładać na spółki giełdowe surowe kary.

Jakie są przesłanki stanowiące podstawę do nałożenia sankcji na spółki giełdowe? Które podmioty w ostatnich latach otrzymały najwyższe kary finansowe? Jak po takiej decyzji zachowywał się kurs ich akcji? Przekonamy się poniżej:

Jak wiele kar nakłada KNF na spółki?

Łącznie w 2022 roku do tej pory Komisja Nadzoru Finansowego nałożyła 55 kar finansowych. Większość z nich dotyczyła jednak członków zarządów danych spółek. Natomiast na same spółki, jako na emitentów papierów wartościowych, nałożono w tym roku już 18 kar.

- Advertisement -

W całym 2021 roku nałożono z kolei łącznie tylko 35 kar. 19 z nich dotyczyło samych spółek, a nie ich członków zarządu.

Z jakiego powodu KNF nakłada kary?

Przesłanek, które stanowią podstawę do nałożenia kar pieniężnych przez Komisję Nadzoru Finansowego. Najwięcej z nich jest jednak nakładanych za naruszenie:

• Art. 14 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych
• Art. 56 i art. 69 ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Ustawa o spółkach publicznych)
• Art. 17 i art. 19 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie nadużyć na rynku oraz uchylające dyrektywę 2003/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i dyrektywy Komisji 2003/124/WE, 2003/125/WE i 2004/72/WE (Rozporządzenie MAR)
• Art. 83a, art. 83c, art. 83c i art. 103 ustawy z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi
• Art. 33 i art. 43 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Ustawa AML).

Naruszenie art. 14 Ustawy o ubezpieczeniach

Zgodnie z art. 14 Ustawy o ubezpieczeniach zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie.

W przypadku niewypłacenia przez krajowy zakład ubezpieczeń odszkodowania w terminie, KNF ma prawo ma prawo nałożyć karę pieniężną do wysokości 0,5% składki przypisanej brutto z umów ubezpieczenia.

Naruszenie art. 56 i art. 69 Ustawy o spółkach publicznych

Zgodnie z art. 56 Ustawy o spółkach publicznych emitent papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym jest obowiązany do równoczesnego przekazywania KNF, spółce prowadzącej ten rynek regulowany oraz do publicznej wiadomości informacji bieżących i okresowych.

Zgodnie z art. 69 Ustawy o spółkach publicznych, kto osiągnął lub przekroczył 5% w spółce publicznej jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić o tym KNF oraz spółkę, nie później niż w terminie 4 dni roboczych od dnia, w którym dowiedział się o zmianie udziału w ogólnej liczbie głosów lub przy zachowaniu należytej staranności mógł się o niej dowiedzieć, a w przypadku zmiany wynikającej z nabycia lub zbycia akcji spółki publicznej w transakcji zawartej na rynku regulowanym lub w alternatywnym systemie obrotu – nie później niż w terminie 6 dni sesyjnych od dnia zawarcia transakcji.

Jak wynika z art. 97 ust. 1a Ustawy o spółkach publicznych, na każdego, kto nie dokonuje w terminie zawiadomienia, o którym mowa w art. 69 tej ustawy, lub dokonuje takiego zawiadomienia z naruszeniem warunków określonych w tych przepisach, KNF może nałożyć karę pieniężną:

• W przypadku osób fizycznych – do wysokości 1 000 000 złotych
• W przypadku innych podmiotów – do wysokości 5 000 000 złotych albo kwoty stanowiącej równowartość 5% całkowitego rocznego przychodu wykazanego w ostatnim zbadanym sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy, jeżeli przekracza ona 5 000 000 PLN.

Naruszenia art. 17 i art. 19 Rozporządzenia MAR

Zgodnie z art. 17 MAR, emitent podaje niezwłocznie do wiadomości publicznej informacje poufne bezpośrednio go dotyczące.

Natomiast zgodnie z art. 19 MAR, osoby pełniące obowiązki zarządcze oraz osoby blisko z nimi związane powiadamiają emitenta lub uczestnika rynku uprawnień do emisji oraz KNF:

• O każdej transakcji zawieranej na ich własny rachunek w odniesieniu do akcji lub instrumentów dłużnych tego emitenta lub do instrumentów pochodnych bądź innych powiązanych z nimi instrumentów finansowych
• O każdej transakcji zawieranej na ich własny rachunek w odniesieniu do uprawnień do emisji, opartych na nich produktów sprzedawanych na aukcji lub powiązanych z nimi instrumentów pochodnych.

Kary za naruszenie art. 19 MAR

Zgodnie z art. 175 Ustawy o obrocie, na każdego kto nie wykonał lub nienależycie wykonał obowiązek, o którym mowa w art. 19 MAR, KNF może, w drodze decyzji, nałożyć karę pieniężną:

• W przypadku osób fizycznych – do wysokości 2 072 800 złotych
• w przypadku innych podmiotów – do wysokości 4 145 600 złotych.

Kary za naruszenie art. 17 MAR

Natomiast z art. 96 Ustawy o spółkach publicznych wynika, że jeżeli emitent nie wykonuje lub nienależycie wykonuje obowiązki, o których mowa w art. 17 MAR, KNF może wydać decyzję o wykluczeniu papierów wartościowych z obrotu na rynku regulowanym, a w przypadku gdy papiery wartościowe emitenta są wprowadzone do obrotu w alternatywnym systemie obrotu – decyzję o wykluczeniu tych papierów wartościowych z obrotu w tym systemie, albo nałożyć karę pieniężną do wysokości 10 364 000 złotych lub kwoty stanowiącej równowartość 2% całkowitego rocznego przychodu wykazanego w ostatnim zbadanym sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy, jeżeli przekracza ona 10 364 000 PLN, albo zastosować obie sankcje łącznie.

Naruszenie art. 83a, art. 83c, art. 83c i art. 103 Ustawy o obrocie

Zgodnie z art. 83a Ustawy o obrocie, firma inwestycyjna jest obowiązana stosować w prowadzonej działalności rozwiązania techniczne i organizacyjne zapewniające bezpieczeństwo i ciągłość świadczonych usług maklerskich oraz ochronę interesów klientów i informacji poufnych lub stanowiących tajemnicę zawodową.

Jak wynika z art. 83c Ustawy o obrocie, firma inwestycyjna, prowadząc działalność maklerską, jest obowiązana działać w sposób rzetelny i profesjonalny, zgodnie z zasadami uczciwego obrotu oraz zgodnie z najlepiej pojętymi interesami jej klientów.

Zgodnie z art. 83c Ustawy o obrocie, informacje kierowane przez firmę inwestycyjną do klientów lub potencjalnych klientów, w tym informacje upowszechniane przez firmę inwestycyjną w celu reklamy lub promocji świadczonych przez nią usług, powinny być rzetelne oraz nie mogą budzić wątpliwości ani wprowadzać w błąd. Informacje upowszechniane w celu reklamy lub promocji usług świadczonych przez firmę inwestycyjną są oznaczane w sposób niebudzący wątpliwości jako informacje upowszechniane w tych celach.

Natomiast art. 103 Ustawy o obrocie wskazuje, że liczba członków zarządu i rady nadzorczej domu maklerskiego powinna zapewniać skuteczne, prawidłowe i ostrożne zarządzanie domem maklerskim, w szczególności uwzględnia zakres, skalę i złożoność prowadzonej działalności, przy czym w skład zarządu powinny wchodzić co najmniej dwie osoby.

W efekcie, zgodnie z art. 169a Ustawy o obrocie, w przypadku gdy dom maklerski narusza powyższe przepisy regulujące prowadzenie działalności maklerskiej, KNF może, w drodze decyzji nałożyć karę pieniężną do wysokości 20 750 000 złotych na osoby odpowiedzialne za zaistniałe naruszenie.

Naruszenie art. 33 i art. 43 Ustawy AML

Art. 33 Ustawy AML nakłada na instytucje obowiązane obowiązek stosowania wobec swoich klientów środków bezpieczeństwa finansowego (między innymi dokonanie identyfikacji i weryfikacji tożsamości klienta i beneficjenta rzeczywistego).

Art. 43 Ustawy AML z kolei nakazuje stosowanie wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego w przypadkach wyższego ryzyka prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.

W efekcie instytucja obowiązana, która nie dopełnia wyżej opisanych obowiązków podlega karze administracyjnej.

Najwyższe kary nałożone przez KNF i zachowanie kursu akcji

Należy zwrócić uwagę, że KNF przy nakładaniu kary, zarówno na emitenta, jak i na członka zarządu lub rady nadzorczej, każdorazowo jest zobowiązana brać pod uwagę następujące okoliczności:

• Wagę naruszenia oraz czas jego trwania
• Przyczyny naruszenia
• Sytuację finansową podmiotu, na który nakładana jest kara
• Skalę korzyści uzyskanych lub strat unikniętych przez podmiot, który dopuścił się naruszenia, lub podmiot, w którego imieniu lub interesie działał podmiot, który dopuścił się naruszenia
• Straty poniesione przez osoby trzecie w związku z naruszeniem
• Gotowość podmiotu dopuszczającego się naruszenia do współpracy z KNF podczas wyjaśniania okoliczności tego naruszenia
• Uprzednie naruszenia bezpośrednio stosowanych aktów prawa Unii Europejskiej, regulujących funkcjonowanie rynku kapitałowego, popełnione przez podmiot, na który jest nakładana kara.

Rekordowa kara od KNF

Najwyższa kara została w tym roku nałożona na Leszka Czarneckiego – głównego, większościowego akcjonariusza Getin Noble Bank. Została ona nałożona 28 września za dość nietypowy naruszenie – niedochowanie zobowiązania inwestorskiego, o którym mowa w art. 25h ust. 3 ustawy Prawo bankowe.

Jej wysokość to 20 milionów złotych. Jest to jednocześnie zdecydowanie najwyższa kara administracyjna nałożona przez Komisję Nadzoru Finansowego do tej pory.

Kara nałożona na ING Bank Śląski

W praktyce, jeśli chodzi o same spółki, to najwyższa kara została w tym roku nałożona na ING Bank Śląski. Miało to miejsce 14 stycznia. Podmiot ten KNF ukarał za zaniechania wyczerpujące znamiona czynów określonych w Ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Kwota kary wyniosła 3 miliony złotych.

Jak zachował się kurs akcji ING Banku Śląskiego? Wbrew pozorom nie doszło wtedy do drastycznego spadku. Co prawda, po publikacji tej decyzji KNF, cena obniżył z 279 do 270 złotych, lecz już następnego dnia odbiła do poziomu 280 PLN.

Kara nałożona na Manydev Studio

Druga najwyższa kara w tym roku, jeśli chodzi o spółki, została nałożona na Manydev Studio. Miało to miejsce 26 sierpnia. Podmiot ten KNF ukarał za naruszenia art. 56 ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. Kwota kary wyniosła 2,5 miliona złotych.

Jak zachował się kurs akcji Manydev Studio? Spadł z poziomu 1.31 do 1.26 PLN, lecz w ciągu dwóch następnych sesji zdołał już osiągnąć wartość 1.33 PLN.