Każdy uczestnik rynku finansowego regularnie wyszukuje i analizuje informacje dotyczące interesującego go instrumentu inwestycyjnego lub całej gospodarki. Wszystko to po to, aby “poczuć” dany rynek, jak najlepiej zrozumieć w jaki sposób on funkcjonuje i finalnie – dokonywać właściwych decyzji inwestycyjnych.
Zdarza się jednak tak, że pewne zachowania na rynku są dla nas niezrozumiałe. Nie byliśmy w stanie ich przewidzieć, a co więcej – inni analitycy również twierdzą, że dany instrument finansowy zachował się w sposób nielogiczny. W takiej sytuacji mamy do czynienia z rynkową anomalią.
Czym dokładnie anomalie się charakteryzują? Dlaczego występują one na giełdach i w jaki sposób wpływają na panujące na nich trendy? Czy pojawienie się anomalii rynkowej można skutecznie przewidzieć? Odpowiedzi na te pytania zostaną zaprezentowane poniżej:
Anomalie rynkowe – co to? 
Zacznijmy od tego, że w mowie potocznej anomalia to termin oznaczający coś odbiegającego od normy, stanu zwyczajnego czyli tłumacząc wprost jest to coś zazwyczaj nienaturalnego.
W ekonomii anomalie rozumiane są jako takie wydarzenia, które wyraźnie wpływają na kształt rynku. Mogą one prowadzić do zmian w kierunku kursu, powodując zakłócenia podczas trwającej akumulacji lub przyspieszając powolne trendy.
W literaturze ekonomicznej często spotykamy wytłumaczenie anomalii rynkowej poprzez jej konfrontację z hipotezą rynku efektywnego. Ta zakłada, że jego uczestnicy zachowują się racjonalnie oraz że ceny obowiązujące w danym momencie odzwierciedlają wszelkie dostępne dla inwestorów informacje. Anomalie, tak jak wcześniej wspomniano, zaburzają ten stan.
Co bardzo istotne, anomalie zawsze zaskakują rynek. Wynika to z prostego faktu – w końcu zaburzają one stan, gdy uczestnicy rynku podejmują racjonalne kroki, a ceny rynkowe odzwierciedlają wszystkie informacje dostępne inwestorom. Z tego powodu trafne przewidzenie wystąpienia anomalii na rynku otwiera przed inwestorami możliwość osiągnięcia ponadprzeciętnych zysków.
Rodzaje anomalii rynkowych
Anomalia kalendarzowa
Najszerzej znanymi anomaliami giełdowymi są tak zwane anomalie kalendarzowe, nazywane także anomaliami sezonowymi. Ta anomalia związana jest z trendami rynkowymi, które występują w danych okresach roku. Anomalie kalendarzowe pojawiają się cyklicznie a jej istnienie zostało zaobserwowane na przestrzeni lat.
Przykłady
Efekt stycznia
Przykładem anomalii kalendarzowej jest zjawisko hossy na początku roku kalendarzowego, nazwane efektem stycznia. Tłumaczy się je wdrażaniem w tym miesiącu nowych strategii inwestycyjnych przez podmioty biorące aktywny udział na rynku. To napędza popyt, co w konsekwencji podnosi wyceny aktywów.
Rajd świętego Mikołaja 
Inną anomalią kalendarzową jest popularny rajd świętego Mikołaja. Zakłada on wzrosty w czasie pięciu ostatnich dni handlowych rynków akcji w grudniu i dwóch pierwszych w styczniu.
Istnieje wiele teorii dlaczego w grudniu ceny na rynkach finansowych ku uciesze inwestorów tak chętnie idą w górę. Najpopularniejsze z nich jednak to:
- Działania zarządzających funduszami inwestycyjnymi, którzy ze względu na motywujący ich system premiowy wynagrodzeń, starają się wykazać jak najlepsze wyniki zarządzanych funduszy na koniec roku kalendarzowego
- Przyczyny związane z optymalizacją podatkową
- System premiowy w przedsiębiorstwach, które wypłacają pracownikom premie roczne w postaci akcji spółki
- Świąteczny optymizm u inwestorów.
Sell in May and go away
Kolejnym przykładem anomalii sezonowej jest dobrze znane inwestorom powiedzenie “Sell in May and go away”. Według niego inwestorzy powinni sprzedać swoje akcje wraz z początkiem maja i wrócić na rynek jesienią.
Dlaczego? Na podstawie wieloletnich obserwacji zauważono, że w okresach listopad-kwiecień rynek przynosi większe stopy zwrotu niż miesiącach maj-październik.
Anomalie fundamentalne
Innym rodzajem anomalii są anomalie fundamentalne. Są nimi zjawiska związane ze spółką, której dotyczą.
Najczęściej występującą anomalią fundamentalną jest ta związana z wielkością firmy. Okazuje się bowiem, że średnie stopy zwrotu są statystycznie znacznie wyższe w tych spółkach, które charakteryzują się niską kapitalizacją, w przeciwieństwie do spółek charakteryzujących się wysokimi wartościami kapitałów własnych.
Wśród występujących na rynku zjawisk wyróżniamy też anomalie związane z nadreaktywnością i podreaktywnością rynku. Zjawiska te wynikają z odchylania się stóp procentowych od poziomu określanego jako efektywny, czyli takiego, który odzwierciedla wszelkie informacje na temat spółek na rynku.
Nadreaktywność występuje, kiedy ceny rynkowe różnią się od ich fundamentalnych wartości. Podreaktywność rynku to opóźniona reakcja inwestorów – informacje są odzwierciedlone w cenach z opóźnieniem. 
Kolejną popularną anomalią fundamentalną jest zjawisko regresji cen do średniej. Mowa tu o sytuacji, w której ceny wykazują długoterminowe ujemne korelacje, w związku z tym akcje taniejące z czasem niespodziewanie zaczynają drożeć, aby zbliżyć się do swojej średniej ceny z całego roku lub 100 ostatnich dni. Analogicznie – akcje drożejące w pewnym momencie niespodziewanie zaczynają tracić na wartości.
Wykorzystywanie anomalii rynkowych w tradingu
Jak łatwo się domyślić, przyczyny zaburzeń cen na rynku wzbudzają ciekawość wielu badaczy i inwestorów. Znając czas i miejsce ich wystąpienia bylibyśmy bowiem w posiadaniu skutecznego narzędzia do pomnażania kapitału.
Należy jednak pamiętać, że gdy próbujemy przewidzieć nadchodzące na rynku zdarzenia, powołujemy się na wynikające z analizy dotychczas zebranych danych historycznych. Ustalamy zatem jedynie prawdopodobieństwo, czy dana anomalia wydarzy się raz jeszcze. Nikt nie jest jednak w stanie przewidzieć pojawienia się anomalii ze stuprocentową pewnością.