Wyobraź sobie generalne porządki w małym pokoiku z ogromną szafą zawaloną rupieciami. Przejrzenie miliona skarbów, które leżą w niej zakurzone od lat, wymaga wysypania wszystkiego na podłogę. Gdy to robisz, okazuje się, że pod Twoimi stopami leży tak dużo „gratów”, że nie jesteś w stanie zrobić kroku. Nagle przypominasz sobie, że w całym tym bałaganie, zgubiłeś gdzieś małą złotą monetę. Odnalezienie jej w stosie tych wszystkich rzeczy praktycznie graniczy z cudem.
Teraz pomyśl, że wielu traderów właśnie tak poszukuje okazji na swoim pełnym wskaźników, kresek, notatek, liczb, danych, kolorów i układów wykresie. Niektórzy z nich zapłacili grube pieniądze za niesamowite systemy, czy strategie, które rysują na ich platformie tajemnicze kropki, znaczki, kreski, o których nikt nie wie ani w jaki sposób działają, ani kto i jak długo je testował. Ostatecznie, po kolejnych próbach ślepego, bezmyślnego podążania za migającymi zaleceniami typu „kup” i „sprzedaj”, okazuje się, że wyniki nie wyglądają tak zielono jak powinny, a taki trader i tak musi to wszystko zrobić sam. Musi pomyśleć. Musi wykorzystać jedyne słuszne narzędzie, które jest w stanie doprowadzić go do czegokolwiek – swoją głowę. A w jakim celu? W takim, by uświadomić sobie, że nie potrzebuje Złotego Graala, aby zarabiać. Potrzebuje planu, strategii, przemyślanych i konsekwentnych decyzji opartych o proste narzędzia, proste metody i… wiedzę.
Prostota jest skuteczna. Prostota pozwala odkryć, że wszystko czego potrzebujesz już masz. Musisz tylko nauczyć się z tego korzystać!
Nie zrozum mnie źle. Nie jestem zagorzałą przeciwniczką poszukiwań, innowacji, badań, czy programowania nowych narzędzi. Wręcz przeciwnie. Uważam, że są niezbędne dla naszego traderskiego rozwoju. Sama lubię sprawdzać interesujące nowinki. Ale.. jestem ogromnym przeciwnikiem poszukiwania na oślep, braku konsekwencji, szybkiego przeskakiwania z metody na metodę, łapania się wszystkiego z przekonaniem, że im więcej, tym lepiej. Nie. Im lepiej, tym lepiej. Zwłaszcza na rynku. Jakość to podstawa. A w ogromnej większości przypadków przyjacielem jakości jest prostota.
Pamiętasz jeszcze cytat z pierwszej części tego artykułu? Jego autorem był Steve Jobs. Doskonały przykład jednego i drugiego.
Zatem kontynuując pierwszą część artykułu na temat prostych narzędzi, które masz cały czas przed nosem na swojej platformie, przechodzimy do kolejnego oczywistego elementu z naszego traderskiego piórnika. Znasz go? Na pewno…
Po trzecie – symetria jest piękna – prostokąty
Prostokąt to kolejne banalne narzędzie na naszej platformie, które ułatwia nam analizę oraz pozwala na zlokalizowanie i wyznaczenie bardzo ważnego i wartościowego potwierdzenia, jakim jest geometria rynkowa. Prostokąty możemy wykorzystywać do wyszukiwania odcinków korekcyjnych, a następnie kopiować je i odkładać na nowych kształtujących się korektach, szukając symetrii 1:1 (korekty pędzące). Poza równością następujących po sobie korekt, wyznaczamy również za ich pomocą równość poszczególnych odcinków wewnątrz konkretnego układu korekcyjnego (korekty proste, układy typu AB=CD).
Geometria to jeden z najcenniejszych „wynalazków” analizy technicznej. Struktury geometryczne powtarzają się na rynku systematycznie oraz stanowią nieodłączny element wielu podejść i metodologii w handlu. Równość odcinków zaobserwować można praktycznie na każdym instrumencie i w każdym przedziale czasowym. Nierzadko bywa, że układy te powtarzają się wielokrotnie w trakcie trwania jednego trendu, a zestawione z dodatkowymi potwierdzeniami, są silnym elementem strategii w handlu o różnych horyzontach czasowych.
Zobacz również: 7 pytań, które odkryją przed Tobą prawdę o Twoim tradingu
W niektórych sytuacjach narzędzie prostokąta może nam również służyć zamiennie z linią poziomą. W przypadku wyznaczania wspomnianych w pierwszej części artykułu stref reakcji, często bardziej użytecznym narzędziem będzie właśnie wyrysowanie długiego prostokątnego obszaru. Dodatkowo wykorzystanie kolorystyki typu zieleń/czerwień ułatwia wizualną interpretację rynku, przyspieszając proces decyzyjny oraz reakcje tradera (wyraźnie odróżniamy wówczas na pierwszy rzut oka położenie ceny względem wsparć i oporów). Prostokąt w prosty sposób wskaże nam potencjalny zasięg naszego stop lossa, niosąc również ważne informacje dotyczące opłacalności planowanego zlecenia w kontekście zakładanego zasięgu ruchu, ponieważ bez długiego przyglądania się widzimy, jaką szerokość ma strefa wsparcia lub oporu, która przy okazji definiuje zasięg naszego stop lossa.
Po czwarte – magia liczb – siatka Fibo
Leonardo Fibonacci to bez wątpienia bohater wielu traderów. Opracowany przez niego ciąg liczbowy oraz tzw. „złota proporcja” wywarły ogromny wpływ na wiele dziedzin nauki i sfer życia ludzi, a w analizie technicznej pozwolił na wyznaczenie współczynników, które z powodzeniem wykorzystywane są w handlu. Niemal każdy trader, na pewnym etapie swojego rozwoju, otarł się o metodologię Fibonacciego. Część z nich włączyła ją na stałe w paletę swoich narzędzi, z powodzeniem wykorzystując zniesienia w różnego rodzaju pomiarach technicznych, stosując współczynniki jako wartościowy element potwierdzający w strategii.
Istnieje wiele szkół mówiących o tym, które współczynniki fibo są najskuteczniejsze. Podobnie jak w przypadku wszystkich innych metod analizy technicznej, skuteczność narzędzia „poziomy Fibonacciego” zależeć będzie od wielu innych parametrów strategii i na pewno nie powinno ono stanowić jedynego elementu naszej analizy. W dobrze opracowanym trading planie, często jednak odgrywa bardzo ważną rolę, pozwalając na udoskonalenie procesu selekcji układów i wyboru najlepszych okazji inwestycyjnych.
Wśród najpopularniejszych współczynników siatki fibo wymienić należy wewnętrzne: 23,6%, 38,2%, 61,8%, 78,6%, 88,6% oraz zewnętrzne 127,2%, 161,8%.
Warto nadmienić, że często na siatce zniesień traderzy „dorzucają” jeszcze jeden składnik, który nie wynika jednak z ciągu Fibonacciego. Jest to zniesienie wewnętrzne 50%, które ma istotny charakter psychologiczny i często bardzo dobrze sprawdza się jako bariera dla notowań, ponieważ znosi połowę dotychczasowego ruchu kierunkowego.
Do czego wykorzystać zniesienia Fibonacciego?
Zastosowań w najprostszej (i jednocześnie bardzo przydatnej) postaci jest kilka. Skupiając się na tych najbardziej efektywnych, należy wymienić m.in.:
- pomiar głębokości korekty w trendzie,
- prognozowanie zasięgu kolejnego impulsu w panującej tendencji rynkowej,
- szacowanie zasięgu ostatniej (trzeciej) fali korekty, po której może nastąpić jej zakończenie, na bazie pomiaru odcinka BC (w strukturach trójfalowych ABCD).
W przypadku pomiaru głębokości korekty w trendzie, narzędzie „poziomy Fibonacciego” rozciągamy na całej długości mierzonego odcinka trendowego (przy początku ruchu znajdzie się parametr 100.0%, przy końcu 0.0%). Narzędzie wskaże nam potencjalne poziomy docelowe dla rozpoczynającej się korekty. Oczywiście musimy pamiętać, że nie stanowią one dla nas jedynej przesłanki do wejścia w pozycję. Interesuje nas natomiast, czy grupują się z innymi istotnymi potwierdzeniami, które uwzględnia nasza strategia. Tego typu pomiar za pomocą siatki fibo jest też bardzo często wykorzystywany przy wyznaczaniu punktów zwrotnych struktur harmonicznych (np. Gartley czy Nietoperz), które w rzeczywistości nie są niczym innym, jak po prostu kształtującą się korektą w trendzie.
Na wykresie 5 widzimy pomiar dokonany na odcinku wzrostowym na parze EURUSD (niebieski kolor siatki). Po wyraźnym ruchu trendowym następuje korekta, której potencjalną głębokość wskazują nam poszczególne poziomy Fibonacciego. Zwróć uwagę jak rynek reagował na każde kolejne zniesienie fibo. Widać wyraźną reakcję ceny. Ostatecznie zwrot nastąpił w okolicy zgrupowania poziomów, wśród których wymienić należy 61,8% fibo, okrągły 1,1100, historyczny poziom wsparcia oraz kolejne, tym razem zewnętrzne zniesienie widoczne na czerwonej siatce, która nałożona została na odcinek BC trójfalowej struktury korekcyjnej, wyznaczając jej potencjalny zasięg przy 161,8%.
Wykres 5. Wykorzystanie narzędzia „poziomy Fibonacciego” do wyznaczenia końca korekty przy zastosowaniu zniesień wewnętrznych na odcinku trendowym (niebieska siatka) oraz zniesień zewnętrznych na odcinku BC korekty ABCD (siatka różowa).
Popularną metodą jest wykorzystanie tak zwanych „clustrów cenowych”, czyli zgrupowań poziomów fibo, wynikających z mierzeń różnych odcinków. Jest to bardzo szeroki temat i istnieje wiele opracowań w literaturze, które wskazują na najbardziej efektywne połączenia.
Jak widzisz jedno proste narzędzie fibo pozwala na dokonywanie różnorodnych pomiarów na wykresach, bez względu na to, czy skupiamy się na korektach, czy ruchach trendowych. W nieco bardziej złożonym podejściu zastosować można również elementy tradingu harmonicznego w połączeniu z geometrią oraz różnorodnym podejściem do prognozowania zasięgów korekt, a wszystko to możliwe jest na bazie najprostszych narzędzi analitycznych, które dostępne są zupełnie za darmo i wystarczą do budowy efektywnej strategii handlu.
Zobacz również: Handluj z głową – 5 kroków do poprawy sprawności Twojego mózgu
Nie należy jednak zapominać, że analiza techniczna to jedynie mała część sukcesu tradera na rynku. Jej narzędzia pozwalają szacować punkty zwrotne, jednak to egzekucja trading planu prowadzi ostatecznie do sukcesu. Aby jednak była ona skuteczna, potrzeba dużo pracy nad własną głową, która jest naszym najpotężniejszym narzędziem do zarabiania, ale też do tracenia pieniędzy. Dlatego nieważne jak bardzo zaawansowane narzędzia będziesz posiadał. Jeżeli Twoje nastawienie nie będzie właściwe, nie zarobisz pieniędzy. Skup się zatem nad upraszczaniem procesów. Doceń narzędzia, które posiadasz. Buduj swoją przewagę rynkową pracując nad własną psychiką i notuj spokojne, systematyczne wzrosty na rachunku. Konsekwentne działanie jest wszystkim, czego potrzebujesz.