Zabezpieczenia społeczne – definicja

Zabezpieczenia społeczne jest to system świadczeń (zarówno materialnych, jak i niematerialnych), które mają zaspokoić podstawowe potrzeby wszystkich członków danej społeczności. Jednym z najlepszych przykładów zabezpieczeń społecznych jest system emerytalny, jednak możemy zaliczyć do tej kategorii również m.in. zasiłki dla bezrobotnych, czy też na stypendia.

[cmsmasters_sidebar shortcode_id=”jnlvyohb25″ sidebar=”midzy-postami-250×300″ classes=”reklamamobile”]

Jak działają zabezpieczenia społeczne?

Najczęściej ubezpieczenia społeczne działają w ten sposób, że pracownicy wpłacają podczas pracy różnego rodzaju składki. W Polsce instytucją, do której odprowadza się tego typu składki, jest m.in. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, czyli ZUS. Historia tej instytucji sięga aż 1934 roku, kiedy to połączono różne podmioty w jeden, od tego czasu nazywany Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.

- Advertisement -

Celem zabezpieczeń jest zapewnienie m.in. bezpieczeństwa socjalnego w okresach, w „trudnych” okresach. Zresztą wystarczy przyjrzeć się zasadom działania różnych zasiłków, stypendiów, czy też emerytur, żeby zauważyć, że nie otrzymują ich osoby pracujące w pełni sił.

W celu prawidłowego funkcjonowania zabezpieczenia społecznego konieczne jest funkcjonowanie odpowiedniej instytucji, która będzie nadzorowała wszystkie działania.

Przegląd wybranych zabezpieczeń społecznych w Polsce

Warto przyjrzeć się wybranym zabezpieczeniu społecznym w Polsce. Należy pamiętać o tym, że prawo może się zmieniać, a to oznacza, że mogą zostać skasowane jedne rodzaje zabezpieczeń, a na ich miejsce mogą powstawać nowe.

System emerytalny

Jest to jeden z podstawowych rodzajów zabezpieczeń społecznych. Emerytura jest wypłacana z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (którego środkami dysponuje ZUS). Przejście na emeryturę jest prawem, a nie obowiązkiem. Oznacza to, że każda osoba, która spełniła wymagania może, ale nie musi przejść na emeryturę. Możliwe jest dalsze kontynuowanie kariery zawodowej, co wpłynie pozytywnie na wysokość emerytury.

Wysokość emerytury jest obliczana na podstawie okresów składkowych i nieskładkowych. Okresy składkowe, to te, w których obywatel jest aktywny zawodowo i odprowadza składki emerytalne. Mogą być również inne okresy, które są uznawane za składkowe np. przebywanie na urlopie macierzyńskim, czy też czynna służba wojskowa. Natomiast okresy nieskładkowe to takie, w które pomimo braku aktywności zawodowej można doliczyć do emerytury, może to być np. studiowanie na jednym kierunku (zakładając, że studia zostały ukończone), okresy pobierania świadczenia rehabilitacyjnego. Wykaz wszystkich okresów składkowych i nieskładkowych znajdziesz na stronie ZUS-u.

Renty

Kolejnym zabezpieczeniem społecznym są różnego rodzaju renty (inne niż emerytura, która nazywana jest też rentą starczą).  Są to świadczenia pieniężne, które są regularnie wypłacane przez instytucję ubezpieczeniową osobom, które są czasowo lub stale niezdolne do wykonywania pracy zawodowej.

Rentę mogą uzyskać osoby niezdolne do pracy, które mają wymagany staż ubezpieczenia. Jest on dopasowany do wieku. Dokładne informacje na ten temat można znaleźć na stronie ZUS-u.

Warto wspomnieć jeszcze o rencie rodzinnej, która przysługuje członkom rodziny osoby zmarłej po jej śmierci. Renta rodzinna przysługuje, gdy osoba zmarłą miała w chwili śmierci prawo do emerytury lub świadczeń przedemerytalnych. Dodatkowo spełnione muszą zostać również dodatkowe warunki:

• Wdowa lub wdowiec musi mieć ukończone co najmniej 50 lat albo być niezdolny do pracy. Możliwe jest otrzymanie renty przed 50. rokiem życia, jeżeli jest się zdolnym do pracy, jeżeli wychowuje się co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa. Możliwe jest też przyznanie okresowej renty.
• Dzieci — do ukończenia 16 roku życia albo do 25, jeżeli się uczą. W przypadku osób całkowicie niezdolnych do pracy mogą ją otrzymać na stałe.
• Wnuki i rodzeństwo na zasadach takich samych jak dzieci, pod warunkiem, że były przyjęte co najmniej rok przed śmiercią zmarłej osoby przyjęte przez nią na wychowanie, a rodzice nie mogą zapewnić im utrzymania (lub nie mają uprawnień do renty po rodzicach, jeżeli Ci nie żyją).
• Rodzice osoby zmarłej na zasadach takich samych jak wdowcy.

Jeżeli jest więcej uprawnionych osób, to renta będzie podzielona równo pomiędzy nich.

Zasiłki

Jest to świadczenie pieniężne lub materialne, które może być wypłacane zarówno przez instytucje państwowe, jak i organizacje non-profit. Przyjrzyjmy się kilku wybranym zasiłkom w Polsce:

Zasiłek macierzyński

Jest to świadczenie otrzymywane przez matkę lub ojca dziecka w związku z rodzicielstwem. Przysługuje on w trakcie urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego. Prawo do niego mają rodzice, którzy są pracownikami albo mają opłacone składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.

Urlop macierzyński przysługuje tylko matce, natomiast z urlopu rodzicielskiego może skorzystać dowolne z rodziców. Jeżeli skorzysta z niego matka dziecka, to zakładając, że urodzi jedno dziecko, może być przez pełen rok na urlopie macierzyńskim. W przypadku urodzenia większej liczby dzieci długość ta się zwiększa.

Minimalna kwota zasiłku (1000 zł netto) przysługuje każdemu niezależnie od tego, czy pracuje, czy też nie. Natomiast osoby pracujące mogą liczyć na wyższy zasiłek, który jest liczony na podstawie 12 następujących po sobie miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop macierzyński.

Zasiłek dla bezrobotnych

W Polsce w trakcie pisania tego artykułu bezrobotni otrzymują zasiłek w wysokości 742,10 zł brutto przez pierwsze 3 miesiące oraz 582,70 zł brutto przez resztę uprawnionego okresu. Bezrobotny, który ma staż pracy mniejszy niż 5 lat, otrzyma 80% tej kwoty, natomiast osoby ze stażem pracy powyżej 20 lat otrzymają 120% tej kwoty.

Zasiłek wypłacany jest przez okres 6 miesięcy, jeżeli stopa bezrobocia w danym powiecie nie przekracza 150% średniej krajowej stopy bezrobocia. Natomiast jeżeli jest wyższa lub jeżeli bezrobotny ma więcej niż 50 lat i 20 lat stażu, to wtedy przysługuje zasiłek przez 12 miesięcy.

Zagrożenia zabezpieczeń społecznych

Pomimo że zabezpieczenia społeczne są ogólnie dobrą ideą, która ma na celu pomagać w zrównoważonym rozwoju społeczeństwa i niwelować różnice ekonomiczne, to wiele osób zwraca uwagę na pewne obawy związane z systemem świadczeń socjalnych.

Na pierwszy ogień zwykle idą emerytury. Zwraca się uwagę na to, że nasze społeczeństwo (podobnie jak większość społeczeństw zachodnich) starzeje się. Oznacza to nie tylko, że liczba urodzeń w porównaniu do liczby zgonów się z mniejsza, ale również że żyjemy coraz dłużej. To z kolei prowadzi do tego, że przez dłuższy okres pobieramy emerytury.

I przykładowo powiernicy OASDI w raporcie z 2019 roku przewidują, że rezerwy funduszu emerytalnego w Stanach zostaną wyczerpane w 2035 roku, natomiast środki pochodzące od aktywnych pracowników pozwolą na pokrycie około 77% świadczeń emerytalnych i 91% świadczeń na rzecz osób niepełnosprawnych. Oznacza to, że potrzebne będzie znalezienie środków na wyeliminowanie tej luki np. poprzez wyższe podatki, niższe świadczenia, lub większe wymagania wiekowe dla emerytów.

Dlatego też niektórzy inwestorzy zachęcają do tego, żeby samodzielnie odkładać na swoją przyszłość. Dzięki temu będzie się miało osobiste zabezpieczenie na czas starości i nie będzie się uzależnionym od państwowych zabezpieczeń społecznych.