Psycholog Daniel Kahneman współpracował z instruktorami izraelskich sił lotniczych. Uczył ich ważnej zasady dotyczącej nabywania nowych umiejętności: nagradzanie za poprawę wyników jest skuteczniejsze od karania za błędy. Potwierdzają to badania nad gołębiami, szczurami, ludźmi i innymi zwierzętami.
Jeden z instruktorów zauważył, że gdy chwali swoich pilotów, ich kolejny manewr jest gorszy, a gdy ich karze, lepszy. Dlatego przemowa Kahnemana była dla niego absurdem. Jak się jednak okazuje, instruktor jednocześnie miał rację i jej nie miał. Jego obserwacja była trafna odnośnie zachowań pilotów, lecz jego wniosek, który wyciągnął na temat skuteczności kar i nagród był błędny. Zaobserwował on jedynie zjawisko „powrotu do średniej”, które akurat tutaj dotyczyło wahań jakości pilotażu.
Pilot był chwalony za swoją ponadprzeciętną jakość pilotażu. Najprawdopodobniej po prostu miał szczęście, a jego następny manewr miał olbrzymie szanse być gorszy bez względu na to czy by go pochwalono czy nie. Z drugiej strony, gdy jego manewry były bardzo słabe, kolejne miały szanse być lepsze. Instruktor tylko nakładał swoją przyczynowo-skutkową interpretację na nieuniknione fluktuacje losowego procesu.
sukces = talent + szczęście
ogromny sukces = trochę więcej talentu + mnóstwo szczęścia
Podobne założenia obserwuje się u golfistów. Kiedy podczas pierwszego dnia turnieju gracz osiąga ponadprzeciętne wyniki, należy się spodziewać gorszego wyniku podczas dnia drugiego. Analogicznie gracz, który osiągnął, złe wyniki pierwszego dnia, to drugiego dnia może mieć więcej szczęścia. Jeśli weźmiemy pod uwagę wszystkich uczestników turnieju, otrzymamy dane z ich wynikami od najlepszych do najgorszych w danym dniu. Na tej podstawie można prognozować, że gracze ze skrajnym wynikiem (najwyższym/najniższym) w kolejnym dniu będą mieć wynik zbliżony do średniej. Stąd bierze się nazwa „powrotu do średniej”. Co ciekawe, gdyby porównać wyniki graczy z drugiego dnia turnieju do wyników z dnia pierwszego, otrzymamy taką samą prawidłowość „powrotu do średniej”. To pokazuje, że zjawisko nie da się wyjaśnić w sposób przyczynowo-skutkowy.
Przykładów tego zjawiska jest więcej. O sportowcach ukazujących się na okładkach gazet mówi się, że są przeklęci i ich następny sezon nie będzie już tak dobry. Wyjaśnienie: żeby się znaleźć na okładce, sportowiec musiał mieć bardzo udany sezon, w czym zapewne pomogło mu szczęście, a szczęście jest zawodne.
Wyniki skoków narciarskich w poszczególnych seriach również ukazują zjawisko powrotu do średniej. Na różnicę między skokami wpływa nieunikniona matematyczna formuła, w której rolę odgrywa zmienne szczęście.
Teraz weźmy pod uwagę trading. Wszystko co zawiera się w pojęciu talent, to rzeczy typu: umiejętności analizy wykresów, zarządzanie kapitałem, egzekwowanie strategii, samodyscyplina, backtesting, dziennik, słowem: wszystko co trader powinien umieć i jaki być, by działać w tym fachu. Do tego dochodzi szczęście. Niemierzalne, ulotne, tajemnicze.
Swoją dobrą passę na giełdzie możesz określić słowami: robię wszystko jak należy, jestem w świetnej formie i sprzyja mi szczęście.
Złe momenty możesz określić w analogiczny sposób: ostatnio byłem trochę rozkojarzony, staram się robić wszystko jak należy, ale chyba nie sprzyja mi ostatnio szczęście.
O ile my sami jesteśmy ważnym czynnikiem w osiąganiu sukcesu na giełdzie, o tyle należy pamiętać o zmiennym szczęściu. O tym, że rynek się zmienia, że każdy moment na rynku jest unikalny i nigdy nie będzie taki sam jak w przeszłości mimo że może się tak wydawać. Dlatego teraz pomyśl jak pomocne okazuje się zarządzanie pieniędzmi w spekulacji na giełdzie; podczas dobrej passy zarabiasz, podczas złej passy, NIE TRACISZ DUŻO. Dzięki odpowiedniemu stosunkowi zysku do ryzyka i wielkości pozycji CHRONISZ SWÓJ KAPITAŁ.
Czy zgodzisz się, że zjawisko „powrotu do średniej” ma swoje odzwierciedlenie również na rynku?
