Działalność agencji ratingowych przybiera formę zorganizowanej firmy, której głównym obszarem działalności jest ocena wiarygodności kredytowej podmiotów pożyczających pieniądze, zatem spółek, funduszy, banków, organizacji i rządów państw oraz ocena samych instrumentów dłużnych wykorzystywanych na rynkach ekonomicznych.
W wyniku pozytywnej i dobrze rokującej oceny dokonanej przez agencję przyznawany jest rating – swoista miara ryzyka związanego z inwestycją w analizowane i weryfikowane pod względem jakości i pewności papiery dłużne.
Sformułowana opinia obejmuje miarę stabilności podmiotu pożyczającego, weryfikuje ryzyko jego niewypłacalności, jest poparta odpowiednimi argumentami i reputacją agencji ratingowej.
W konsekwencji, jako że rating stał się bardzo dobrym wskaźnikiem oceny inwestycji dłużnej, agencje ratingowe zaczęły odgrywać ponadprzeciętnie istotną rolę na światowym rynku finansowym. Dotyczy to również naszego kraju. W jaki sposób omawiane ratingi wpływają na rentowność polskich obligacji czy warszawską Giełdę Papierów Wartościowych? Przekonamy się poniżej:
Wpływ agencji ratingowych na rynek finansowy 
Agencje ratingowe wywierają znaczący wpływ na rynek kapitałowy głównie z dwóch powodów. Po pierwsze, choć oparte na złożonych metodach szacowania, ratingi mogą być w prosty i natychmiastowy sposób wykorzystane przez inwestorów niezależnie od ich profilu i stopnia wiedzy specjalistycznej.
Po drugie – pomimo wpadek, jakie zaliczyły przy okazji największych kryzysów ostatnich 30 lat – agencje ratingowe cały czas cieszą się nieposzlakowaną opinią i w ocenie uczestników rynku są źródłem obiektywnych analiz danych.
W efekcie, inwestorzy traktują ratingi publikowane przez największe agencje jako cenne wskazówki, czy dane państwo jest wiarygodnym partnerem. To bardzo ważna ocena, gdyż im większa wiarygodność w oczach ekonomistów, tym więcej inwestycji zagranicznych i kapitału płynie do danego kraju.
Warto też dodać, że zakres działania agencji ratingowych dziś jest znacznie większy niż sto lat temu, gdy wydawano pierwsze ratingi. Główna zasada jednak się nie zmieniła – w pierwszej kolejności nadal oceniają one zdolności do regulowania zobowiązań.
Ratingi przyznaje się więc nie tylko obligacjom spółek, lecz także papierom rządowym i samorządowym. Ponadto, agencje ratingowe mogą wziąć pod lupę również polisy ubezpieczeniowe, bony, noty czy akcje uprzywilejowane co do płatności dywidendy. Agencje oceniają także niewystandaryzowane instrumenty pochodne, operacje forward czy swap.
Potęga wielkiej trójki
Choć obecnie na świecie działa około 150 agencji ratingowych, to rynek ten zdominowany jest przez najbardziej wpływowe agencje z wielkiej trójki: Standard & Poor’s (S&P), Fitch i Moody’s.
Od ich werdyktów zależne są nie tylko banki i przedsiębiorstwa, lecz całe gospodarki. Można wyróżnić kilka źródeł potężnej władzy tych spółek. Najważniejsze to: długa historia, wypracowana przez lata pozycja konkurencyjna, międzynarodowy zasięg działania i doświadczenie tych agencji.
Siła wielkiej trójki jest tak duża, że inwestorzy właściwie ignorują oceny mniej rozpoznawalnych agencji. Dla przykładu, w przededniu upadku Lehman Brothers, wywołującego wielki kryzys finansowy, inwestorzy kierowali się ratingami wielkiej trójki, które charakteryzowały pozycję banku jako bardzo stabilną.
Większość inwestorów i spekulantów nie zauważyła lub kompletnie zignorowała rating agencji Egan-Jones z Filadelfii, która dała bankowi ocenę “CCC” mówiącą o wysokim ryzyku niewypłacalności.
Wpływ agencji ratingowych na polski rynek obligacji 
Obniżki ratingów państw lub ich perspektywy wpływają dość istotnie i gwałtownie na rentowność dziesięcioletnich obligacji skarbowych. Zależność ta bywa również doskonale widoczna dla naszego kraju.
Dla przykładu, agencja Standard & Poor’s w dniu 15 stycznia 2016 roku obniżyła rating Polski – po raz pierwszy w XXI wieku. I to wydarzenie miało właśnie znaczący wpływ na rentowność polskich obligacji skarbowych dziesięcioletnich.
Okazuje się bowiem, iż wzrosła ona po tej nieoczekiwanej decyzji odpowiednio o 21,7 punktów bazowych w pierwszym dniu, o 15,9 punktów bazowych w piątym dniu oraz o 12,4 punktów bazowych w dziesiątym dniu.
Do podobnej sytuacji doszło również w roku ubiegłym. Otóż, okazuje się, że w drugiej połowie października 2022 agencje Moody’s i Fitch ostrzegały, że blokada wypłaty unijnych funduszy spójności dla Polski mogłaby obniżyć rating kredytowy naszego kraju, osłabić złotego oraz zwiększyć presję inflacyjną.
W kolejnych dniach po tych ostrzeżeniach, rentowność polskich obligacji skarbowych dziesięcioletnich wystrzeliła. 21 października nawet, po raz pierwszy w historii notowań przekroczyła 9%. To trzykrotnie więcej niż w październiku 2021 roku.
Jak agencję ratingowe wpływają na kursy akcji na GPW?
Polski rynek akcji, także jest wrażliwy na zmiany not ratingowych dokonywanych przez wielką trójkę agencji ratingowych – lecz w nieco mniejszym stopniu niż rynek obligacji. Przyglądając się polskim spółkom giełdowym, można wyciągnąć naprawdę ciekawe wnioski.
Wpływ zmian ratingów spółek giełdowych na kursy ich akcji
Z badania przeprowadzonego przez dr Patrycję Chodnicką-Jaworską i dr Piotra Jaworskiego z Uniwersytetu Warszawskiego wynika, że polski rynek akcji jest niewrażliwy na podwyżkę not dla samych spółek giełdowych, bez względu na agencję, która dokonała korekty, natomiast w sposób istotny reaguje na jej obniżkę.
Moment zmiany cen jest jednak zróżnicowany w zależności od typu agencji ratingowej. Stopy zwrotu reagują na spadek ratingu Fitch tylko w momencie ogłoszenia jego zmiany. Obniżka ma miejsce o około 2%.
W przypadku Standard & Poor’s korekty oddziałują w sposób istotny statystycznie zarówno w dniu ogłoszenia jego zmiany, jak i w ciągu 20 dni po niej. Spadek następuje odpowiednio o 1,6% oraz 2,4%.
Ogłoszenie informacji o obniżce not proponowanych przez Moody’s również powoduje reakcję rynku zarówno w trakcie, jak i po podaniu zmiany. Mamy tutaj do czynienia ze spadkiem odpowiednio o 3,7% w dniu ogłoszenia zmiany oraz w ciągu 10 dni po zdarzeniu – o 0,6%, a 20 dni – o 2,6%.
Wpływ zmian ratingów polskiej gospodarki na kursy akcji 
Interesująco wygląda również wpływ ogłoszenia zmiany nastawienia ratingów kredytowych do polskiej gospodarki.
Okazuje się, że w sytuacji poprawy oczekiwań not nadawanych przez Fitch, stopy zwrotu z cen akcji na polskiej giełdzie rosną o około 3% w okresie 20 dni po podaniu informacji. Natomiast w przypadku pogorszenia nastawienia, zarówno dla credit ratingów Fitch, jak i Standard & Poor’s, stopy zwrotu spadają o nieco ponad 3%.