Nie jest żadną tajemnicą, że obligacje skarbowe są powszechnie uznawane za inwestycję zapewniającą niewielki, ale stabilny zysk, nawet w kryzysowych czasach. W ubiegłym roku polskie obligacje notowane na giełdzie okazały się jednak pułapką dla inwestorów – niespodziewanie ponieśli oni z tego tytułu wyraźne straty.
Z kolei popyt na detaliczne obligacje skarbowe okazał się w naszym kraju w ubiegłym roku rekordowy. W samym czerwcu suma sprzedanych tych papierów wartościowych wyniosła 14 miliardów złotych.
Jak natomiast wygląda aktualna sytuacja? Czy obligacje skarbowe stanowią obecnie opłacalną inwestycję? Poniżej omówiony zostanie polski rynek obligacji skarbowych – zarówno tych detalicznych jak i tych notowanych na rynku giełdowym. Zacznijmy jednak od oferty rządowej dla klientów detalicznych:
Oferta obligacji skarbowych dla klientów detalicznych 
Obligacje skarbu państwa powszechnie uchodzą za najbezpieczniejszą inwestycję w obecnych czasach rynkowej niepewności. Obligacja skarbowa to dłużny papier wartościowy emitowany przez rząd. To jeden z podstawowych instrumentów dłużnych będących przedmiotem obrotu na światowych rynkach finansowych.
W Polsce obligacje skarbowe emituje Ministerstwo Finansów. Oznacza to, że Minister Finansów pożycza od nabywcy obligacji określoną sumę pieniędzy i zobowiązuje się ją zwrócić wraz z należnymi odsetkami (wykupić obligacje) w określonym czasie. Za zobowiązania wynikające z tytułu emisji skarbowych papierów wartościowych Skarb Państwa odpowiada całym swoim majątkiem.
Wspomniana odpowiedzialność ma formę odpowiedzialności finansowej, której skutki ujmuje się w ustawie budżetowej. Przychody uzyskane ze sprzedaży obligacji są przeznaczone na finansowanie deficytu budżetu państwa. Termin do zapadalności detalicznych obligacji skarbowych oferowanych przez polski rząd wynosi obecnie od 3 miesięcy do 12 lat.
Oprocentowanie detalicznych obligacji skarbowych na początku 2023
Oto, jak prezentuje się oprocentowanie obecnie oferowanych przez Ministerstwo Finansów obligacji skarbowych:
- Obligacje trzymiesięczne OTS – 3% w skali roku
- Obligacje roczne ROR – 6,75% w skali roku w pierwszym miesięcznym okresie odsetkowym; w kolejnych miesięcznych okresach odsetkowych: stopa referencyjna NBP
Obligacje dwuletnie DOR – 6,85% w skali roku w pierwszym miesięcznym okresie odsetkowym; w kolejnych miesięcznych okresach odsetkowych: stopa referencyjna NBP+0,10% - Obligacje trzyletnie TOS – stałe oprocentowanie 6,85% w skali roku
- Obligacje czteroletnie COI – 7% w pierwszym rocznym okresie odsetkowym; w kolejnych rocznych okresach odsetkowych: marża 1,00% + inflacja, z wypłatą odsetek co roku
Obligacje sześcioletnie ROS – tylko dla beneficjentów programu “Rodzina 500 plus”; 7,20% w pierwszym rocznym okresie odsetkowym, w kolejnych rocznych okresach odsetkowych: marża 1,50% + inflacja - Obligacje dziesięcioletnie EDO – 7,25% w pierwszym rocznym okresie odsetkowym; w kolejnych rocznych okresach odsetkowych: marża 1,25% + inflacja
- Obligacje dwunastoletnie ROD – tylko dla beneficjentów programu “Rodzina 500 plus”; 7,25% w pierwszym rocznym okresie odsetkowym, w kolejnych rocznych okresach odsetkowych: marża 1,75% + inflacja.
Czy opłaca się zainwestować w detaliczne obligacje skarbowe?
Po pierwsze, trzeba jednak pamiętać, że na konto wpłynie nam kwota pomniejszona o podatek od zysków kapitałowych, zwany podatkiem Belki. Dla przykładu, jeśli w styczniu kupiliśmy obligacje TOS, to za rok nie otrzymamy 6.85 PLN odsetek, lecz 5.55 PLN – (6.85 PLN – 19% x 6.85 PLN) od każdych zainwestowanych 100 złotych. 
Warto także zauważyć, że przy aktualnej inflacji która nadal wynosi dwucyfrową wartość, w pierwszym roku odsetkowym realnie tracimy sporo na każdej z oferowanych przez Ministerstwo Finansów obligacji.
Okazuje się bowiem, że na dobrą sprawę musiałaby rocznie dać nam około 20.50 PLN odsetek, aby ochronić siłę nabywczą naszego kapitału, jako że 20.50 PLN x (1 – 19%) = 16,6 PLN. A takiego oprocentowania przez pierwszy roczny okres odsetkowy nie zapewnią nam obecnie żadne obligacje, nawet dwunastoletnie.
Liczby zatem nie kłamią i wniosek może być tylko jeden – przy dzisiejszych poziomach inflacji i stopy referencyjnej, obligacje skarbowe – nawet te indeksowane inflacją – nie stanowią w 100% skutecznej ochrony siły nabywczej kapitału.
Mimo wszystko, nadal stanowią one jednak atrakcyjną i bezpieczną inwestycję. Trzeba jednak mieć świadomość, że jej celem przede wszystkim jest minimalizacja strat spowodowanych przez inflację, a nie zwiększenie realnej wartości naszego kapitału.
Warto także pamiętać, że ryzyko utraty nominalnej wartości oszczędności po zainwestowaniu w detaliczne obligacje skarbowe jest naprawdę znikome. Nie otrzymamy swoich środków bowiem tylko w przypadku niewypłacalności Skarbu Państwa.
Spojrzenie na obligacje skarbowe notowane na rynku
Zupełnie inaczej wygląda kwestia obligacji hurtowych. Dostępne są one zarówno dla osób fizycznych, jak i osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej.
Rynek pierwotny ma formę przetargów organizowanych przez Narodowy Bank Polski, w których udział biorą tak zwani dealerzy skarbowych papierów wartościowych wyłaniani przez Ministra Finansów w drodze konkursu.
Obrót na rynku wtórnym może się odbywać w ramach bezpośrednich transakcji kupna-sprzedaży (tzw. rynek OTC – over the counter), na platformie elektronicznej Treasury BondSpot Poland oraz w systemie obrotu instrumentami dłużnymi Catalyst na rynku giełdowym GPW (inwestorzy detaliczni), a także na hurtowym rynku regulowanym pozagiełdowym (organizowanym przez BondSpot). 
Terminy zapadalności obligacji skarbowych hurtowych to 1 rok, 2 lata, 5 lat i 10 lat. Obligacje hurtowe mogą mieć oprocentowanie stałe lub zmienne, które zazwyczaj jest uzależnione od stawek WIBOR albo stopy inflacji.
Zaletą obligacji skarbowych tego typu jest przede wszystkim fakt, że na regulowanym rynku wtórnym łatwiej te papiery dłużne odsprzedać, gdy potrzebujemy odzyskać zainwestowane pieniądze przed terminem do zapadalności nabytych obligacji.
Dodatkowo istnieje jeszcze opcja pośredniego zakupu obligacji skarbowych przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI). Oferują one tak zwane fundusze obligacji. W jaki sposób one działają? Ich kurs po prostu podąża za indeksem obligacji skarbowych, przeważnie za Treasury BondSpot Poland.
Spadki hurtowych obligacji skarbowych w 2022 roku
Należy jednak mieć świadomość, że ostatnie miesiące nie były łaskawe dla rynku obligacji skarbowych. Ich spadki w Polsce zaczęły się już w październiku 2021 roku, za co winą można częściowo obarczyć nieklarowną politykę komunikacyjną Narodowego Banku Polskiego.
Podważenie zaufania do komunikacji banku centralnego przyniosło zaskakująco głębokie straty. Pod koniec października 2022 roku fundusze obligacji traciły nawet od 20% do 25%. Pod koniec roku sytuacja uległa jednak zmianie – rentowność obligacji znów zaczęła spadać, a ich ceny znów pną się w górę.
Czy to dobry czas na rynkowe zakupy obligacji skarbowych?
W efekcie analitycy twierdzą, że jeśli polityka komunikacyjna banku centralnego będzie wiarygodna i przewidywalna, a inflacja w naszym kraju będzie się obniżać, to możemy mieć obecnie dogodny moment, by kupować obligacje skarbowe stałokuponowe o długiej zapadalności. A także udziały w funduszach inwestycyjnych, które takie obligacje mają w portfelach.
Eksperci zaznaczają również, że inwestycja w obligacje skarbowe może dziś stanowić także zabezpieczenie w przypadku scenariusza “twardego lądowania” i głębszej recesji w naszym kraju. 
Wówczas to Rada Polityki Pieniężnej, w celu stymulacji gospodarki, mogłaby jeszcze przed końcem tego roku uruchomić cykl obniżek stóp procentowych, przyczyniając się do wzrostu cen obligacji skarbowych i w efekcie nawet dwucyfrowych stóp zwrotu z tego rynku.
Podsumowując, jeśli cykl podwyżek stóp procentowych w naszym kraju został już zakończony, polityka komunikacyjna Narodowego Banku Polskiego na najbliższych posiedzeniach Rady Polityki Pieniężnej okaże się klarowna, a szczyt inflacji zostanie osiągnięty maksymalnie w tym kwartale (lub nawet jest już za nami), to rzeczywiście mamy dziś dobry moment na inwestowanie w obligacje skarbowe notowane na rynku.
Należy jednak mieć świadomość, że w żadnym wypadku nie jest to inwestycja tak bezpieczna, jak nabycie detalicznych obligacji skarbowych, co doskonale pokazał ubiegły rok.