Formacje wykresowe obrazują psychologię i pęd rynku, dlatego z punktu widzenia trader’a mogą być bardzo użyteczne. W niniejszym artykule przyjrzę się najbardziej popularnym formacjom i opiszę, jak można je zastosować, by podejmować lepsze decyzje. Należy pamiętać, że formacje najlepiej sprawdzają się w zestawieniu z liniami trendu i innymi wskaźnikami technicznymi, toteż przed podjęciem decyzji należy zawsze szukać uzupełniających się sygnałów z różnych źródeł.
Istnieją dwa główne sposoby obracania na rynkach – swing trading oraz trend following. „Swingowcy” najczęściej patrzą na krótkoterminowe korzyści poprzez identyfikację formacji odwrócenia trendu i próbując wyłapać „górki i dołki” trendu. Do najbardziej popularnych formacji odwrócenia trendu należą „głowa i ramiona”, „podwójne szczyty i dna” oraz „potrójne szczyty i dna”. Osoby idące za trendem (trend followers) zazwyczaj obserwują ogólny trend cenowy i szukają na wykresach formacji kontynuacji trendu, które dadzą im jakiś sygnał. Często spotykane formacje kontynuacji to formacje „zniżkujące”, „zwyżkujące”, oraz symetryczne trójkąty, flagi i chorągiewki.
Formacje odwrócenia trendu
Istnieją trzy reguły identyfikacji formacji odwrócenia trendu:
- Musi istnieć trend – bez trendu nie ma odwrócenia.
- Trzeba narysować linię trendu, by było wiadomo, kiedy linia trendu zostanie przełamana. Należy zauważyć, że przełamanie linii trendu w trakcie dnia obrotowego nie jest znaczące do momentu zamknięcia rynku.
- Im dłuższy horyzont czasowy, tym większe znaczenie formacji odwrócenia. Formacje w dłuższym horyzoncie czasowym, także przewidują większe ruchy cenowe w przyszłości.
Głowa i ramiona
To najsłynniejsza formacja odwrócenia trendu, który daje wyraźny sygnał wejścia. W przypadku trendu rosnącego polega na trzech zwyżkach – pierwszy i ostatni szczyt są zazwyczaj podobnej wielkości i stanowią „ramiona” formacji, zaś szczyt środkowy jest wyższy i stanowi „głowę”. Dwa minima pomiędzy ramionami tworzą „linię szyi” u podstawy formacji. Gdy formacja jest zamknięta, linia szyi staje się podstawową linią wsparcia – rynek może się od niej odbić i odwrócić trend, albo przełamać ją i zejść w dół.
Odwrócona głowa i ramiona to identyczna formacja, tyle że do góry nogami i spotykana jest na rynkach o trendach spadkowych. Głowa i ramiona wskazują na dół, i zapowiadają odwrócenie trendu wzrostowego, gdy tylko rynek zamknie się nad linią szyi.
Podwójne szczyty i dna
Trend wzrostowy składa się z sekwencji względnie wyższych maksimów i względnie niższych minimów. Jeśli jeden ze szczytów nie pokona poprzedniego szczytu, ale zamiast tego odbije się od linii tej samej ceny co poprzedni szczyt, jest to sygnał słabnącego trendu, który może ulec odwróceniu. Podwójny szczyt to łatwo rozpoznawalna formacja, w której pionowa linia łączy dwa względne szczyty przy tej samej cenie.
Podobnie jak w przypadku odwróconej głowy i ramion, podwójne dno to przeciwieństwo podwójnego szczytu i powstaje wtedy, gdy trend spadkowy odbija się od poprzedniej niskiej ceny i tworzy podwójne dno. Traderzy mogą zacząć myśleć o kupowaniu przy przebiciu powyżej linii szyi.
Potrójne szczyty i dna
To po prostu szersza wersja podwójnego szczytu i dna, tyle że zawiera dodatkowy szczyt lub dno. Sygnał jest w tym przypadku silniejszy. Trader powinien przyjąć krótką pozycję, jeśli rynek zamknie się powyżej linii szyi potrójnego dna.
Formacje kontynuacji trendu
Formacje kontynuacji trendu występują w ramach istniejącego trendu, gdy rynek ulega konsolidacji przed powrotem do pierwotnego trendu. Wszystkich formacji konsolidacyjnych dotyczą następujące reguły:
- Cena przed napotkaniem linii wsparcia lub oporu zmienia się zdecydowanie w jednym kierunku.
- Cena utwierdza się i tworzy formację kontynuacji.
- Następnie cena przełamuje linię wsparcia lub oporu i sygnalizuje kontynuację trendu.
Trójkąty
Popularne formacje kontynuacji trendu obejmują trójkąty zniżkujące, zwyżkujące i symetryczne, które można określić jako zbieżne linie trendu. Z tej definicji można wyciągnąć dwa wnioski:
- Wraz ze zbieganiem się trójkątów, spada zmienność cen, a na horyzoncie znajduje się przełamanie.
- Gdy jedna z linii trendu zostanie przełamana, traderzy mogą oczekiwać dalszych zmian na rynku idących w tym kierunku.
Trójkąty występują wtedy, gdy rynek nie jest pewien przyszłej ceny instrumentu (być może w wyniku oczekiwanego ogłoszenia jakieś informacji), a traderzy działają ostrożnie, co prowadzi do zbieżności cen. Gdy tylko dojdzie do przełamania w danym kierunku, do gry wchodzą naśladowcy i zaczynają obracać cenami w tym kierunku, co nabiera pewnego rozpędu. W ostateczności, ważnym sygnałem wysyłanym przez trójkąt jest kierunek przełamania, gdyż prognozuje on kontynuację lub czasem odwrócenie trendu.
Trójkąty zniżkujące
Trójkąt zniżkujący składa się z niższej poziomej linii wsparcia i górnej schodzącej w dół linii oporu. Przełamanie poziomej linii wsparcia może być znakiem dominacji sprzedawców na rynku i być może stanowi dobrą okazję do przyjęcia pozycji krótkiej. Zazwyczaj występuje na rynku z trendem zniżkowym i sygnalizuje kontynuację takiego trendu.
Trójkąty zwyżkujące
Trójkąt zwyżkujący zazwyczaj występuje przy trendzie zwyżkowym i sygnalizuje jego kontynuację. Wygląda jak odwrócony trójkąt zniżkujący – ma poziomą górną linię oporu i dolną rosnącą linię wsparcia. Gdy dochodzi do przełamania górnej linii oporu, to zazwyczaj jest to dobry sygnał do kupowania, gdyż na rynku zaczynają dominować kupujący.
Trójkąty symetryczne
Trójkąt ten ma dwie równe strony nachylone wobec siebie pod tym samym kątem i przypomina chorągiewkę (zob. niżej). Taki układ nie wskazuje preferencji ani do wybicia na dole, ani na górze, toteż należy spodziewać się ruchu cen w kierunku poprzedniego trendu.
Flagi i chorągiewki
Są to krótkie okresy konsolidacji, które występują w ramach szybko poruszającego się trendu i poprzedza je ostry, niemal pionowy ruch cen. Flaga składa się z dwóch równoległych linii nachylonych w poprzek trendu, zaś chorągiewka składa się z dwóch zbiegających się linii przypominających symetryczny trójkąt. To co jednak wyróżnia chorągiewkę, to tempo, w którym rynek porusza się przed i po jej powstaniu. W przypadku obu tych wskaźników, sygnał przełamania prawie zawsze występuje w kierunku pierwotnego trendu i wskazuje na jego kontynuację.
Analiza formacji wykresów omówiona w niniejszym artykule, przyniesie korzyść każdemu trader’owi, zwłaszcza jeśli połączy ją z innymi wskaźnikami technicznymi, w celu nasilenia sygnałów płynących z rynku. Pamiętaj – droga do sukcesu jest zawsze drogą w budowie, dlatego stale ucz się i ćwicz.