Podczas każdej sesji rynkowej inwestorzy zastanawiają się które aktywa wycenione są adekwatnie do swojej wartości, a które nie. Przy pomocy licznych analiz fundamentalnych usiłują oni wyznaczyć rozstęp pomiędzy ceną rynkową a tym, ile powinni za dane walory zapłacić.
Nierzadko jednak decyzje uczestników parkietu podejmowane są w sposób całkowicie odmienny od tego, co sugerowałaby logika bądź analizy. Większością inwestorów kierują bowiem przede wszystkim emocje oraz zachowania stadne – zbiorczo określane, jako sentyment rynkowy.
Co tak naprawdę kryje się pod tym zagadnieniem? Jak należy mierzyć sentyment rynkowy? Przekonamy się poniżej:
Sentyment rynku – co to? 
Sentyment rynkowy to po prostu suma nastrojów i nastawienia wszystkich uczestników danego rynku kapitałowego. W świecie finansów sentyment symbolizują byk i niedźwiedź.
Pierwszy z nich symbolizuje hossę, optymizm, falę wzrostową. Drugi natomiast bessę, strach oraz spadki wycen. Sentyment może występować zarówno na pojedynczych instrumentach finansowych, jak i na całym rynku.
W praktyce więc sentyment prezentuje nam jak w krótkim terminie pozycjonują się inwestorzy – głównie inwestorzy indywidualni. Co istotne, sentymenty nie zawsze bazują na analizie fundamentalnej. Oznacza to, że opinie inwestorów mogą opierać się na subiektywnych odczuciach, a nie dokładnej ocenie sytuacji.
Jak mierzy się sentyment rynkowy?
Istnieją różne sposoby pomiaru sentymentu na rynkach finansowych. Przede wszystkim mowa tutaj o wskaźnikach bazujących na sondażach i ankietach przeprowadzanych wśród ekonomistów, analityków i traderów.
VIX
Zdecydowanie najpopularniejszym z nich jest indeks VIX, zwany inaczej indeksem strachu. Opiera się on na wycenie opcji w obrębie indeksu S&P 500. W ten sposób mierzy on chęć inwestorów do zabezpieczenia się przed ryzykiem. Wzrost indeksu silnie koreluje ze zwiększoną zmiennością na rynku finansowym.
AAII Bull and Bear
Godny uwagi jest również AAII Bull and Bear. To jedna z najpopularniejszych ankiet odnoszących się do Wall Street. Przeprowadza się go wśród członków Amerykańskiego Stowarzyszenia Inwestorów Indywidualnych (AAII), którzy odpowiadają na to samo proste pytanie każdego tygodnia.
Wyniki są następnie zliczane w ramach AII Investor Sentiment Survey, oferującego wgląd w nastroje poszczególnych traderów. Obecnie wskaźnik jest powszechnie śledzoną miarą przez inwestorów indywidualnych. Cotygodniowe wyniki publikuje między innymi największa na świecie agencja prasowa zajmująca się rynkami kapitałowymi – Bloomberg.
CNN Fear and Greed Index 
Indeks “strachu i chciwości” autorstwa amerykańskiej telewizji informacyjnej CNN, zamiast ankiet i sondaży, bierze pod uwagę szereg miar, w tym odczyt indeksu VIX. Wyniki podawane są w skali od 0 do 100 – im wyższy odczyt, tym większa chciwość uczestników rynku w danym momencie. Poziom 50 uważany jest za neutralny.
Raporty CFTC
Cotygodniowy raport amerykańskiej rządowej agencji Commodity Futures Trading Commission (CFTC), zatytułowany “Commitments of Traders” to zdecydowanie najpopularniejszy oraz jednocześnie najistotniejszy raport dotyczący pozycjonowania inwestorów.
Raporty CFTC co tydzień prezentują pozycjonowanie netto, czyli różnicę między ilością pozycji długich oraz krótkich dla każdego dostępnego kontraktu futures dla trzech różnych typów inwestorów – komercyjnych, niekomercyjnych oraz tych, którzy nie prezentują raportów.
Raport CFTC bazuje na informacjach zebranych przez amerykańskie biura maklerskie o pozycjach zajmowanych na kontraktach terminowych przez klientów. Dane te obejmują, według szacunków, od 70% do 90% kontraktów na rynku kapitałowym.
Indeks INI
Badaniem nastrojów inwestorów na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie zajmuje się z kolei Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych (SII). W cotygodniowej ankiecie inwestorzy odpowiadają na pytanie czy giełda wzrośnie, spadnie, czy nie zmieni swojego poziomu w kolejnych sześciu miesiącach.
Na tej podstawie wyznacza się Indeks Nastroju Inwestorów (INI), który jest publikowany w każdy czwartek. Wskaźnik INI obliczany jest na podstawie równania: “odsetek byków” minus “odsetek niedźwiedzi”. Odsetek inwestorów niezdecydowanych co do przyszłego trendu nie jest uwzględniany w obliczeniach.
Jak sentyment rynkowy wpływa na inwestorów? 
Wielu inwestorów aktywnie śledzi sentyment rynkowy. Niektórzy traderzy nawet właśnie o to narzędzie opierają swój system handlowy. Decydują się wtedy na stosowanie jednej z dwóch strategii:
- Inwestowanie z tłumem – czyli otwieranie pozycji w tym kierunku, w którym widoczna jest przewaga jednej ze stron rynku
- Inwestowanie kontrariańskie – czyli otwieranie pozycji w kierunku przeciwnym niż wskazuje sentyment rynkowy.
Inwestowanie kontrariańskie z wykorzystaniem sentymentu rynku
Dlaczego druga z tych strategii – na pierwszy rzut oka bardzo ryzykowna – może okazać się opłacalna? Otóż, zdaniem wielu ekspertów, sentyment rynkowy może mieć kluczowe znaczenie w ważnych dla rynku punktach zwrotnych dla danego rynku.
Prekursorem tej koncepcji jest Humphrey B. Neill, który w 1954 roku wydał książkę pod tytułem “The Art Of Contrary Thinking”. Autor tej teorii uznał, że kiedy dochodzi do sytuacji w której zdecydowana większość ludzi ma podobną opinię w określonej sprawie, to na ogół jest ona błędna.
Oznacza to, iż uważa on, że gdy wykres dochodzi do pewnego ekstremum, a sentyment rynkowy również wyraźnie nachyla się w jednym kierunku, to warto rozważyć krótkoterminowe zagrania w przeciwnym kierunku niż wskazuje główny trend oraz pozycjonowanie inwestorów.
Sentyment rynkowy jako skuteczne narzędzie dla inwestorów i analityków rynków finansowych
Z powyższego wynika, że sentyment rynkowy stanowi bardzo wartościowe narzędzie dla inwestora – niezależnie od tego na jakim rynku decyduje się on handlować oraz jaką strategię przyjmuje. W zasadzie w każdym przypadku sentyment rynku może stanowić cenne uzupełnienie naszego systemu tradingowego. 
Należy jednak pamiętać, że sentyment rynkowy – zwłaszcza w przypadku “inwestowania z tłumem” – często sygnalizuje zmiany na rynku z pewnym opóźnieniem. Oznacza to, że kluczowe sygnały kontynuacji lub odwrotu ruchów cenowych bywają widoczne już niestety po wystąpieniu samego ruchu.
Z tego powodu nie powinno się handlować wyłącznie w oparciu o sentyment rynkowy. Nie zmienia to faktu, że wzbogacenie nim naszej strategii opartej na analizie technicznej lub fundamentalnej praktycznie zawsze jest wskazane.