Marubozu? Doji? Wisielec? Młot? Świece japońskie potrafią przybierać fantazyjne nazwy. Jedne z nich pokazują na kontynuacje trendu, inne natomiast zapowiadają jego odwrócenie. Pokażemy w jaki sposób czytać wykres świecowy oraz jak wyglądają podstawowe formacje świecowe.
Wykres świecowy jest w stanie przekazać Ci informacje, co dokładnie dzieje się na wykresie. Za pomocą świec jesteśmy w stanie zidentyfikować trend, odczytać emocje panujące wśród inwestorów, a także prognozować przyszłe ruchy cen. Jeżeli nie wiesz jak wygląda wykres świecowy i jakie informacje zawiera pojedyncza świeca, przeczytaj najpierw artykuł Rodzaje wykresów giełdowych czyli czym jest wykres liniowy, słupkowy i świecowy
Niektóre świece będą tworzyły układy zwane formacjami, które w połączeniu ze wskaźnikami technicznymi pozwalają na przewidywanie kierunku zmiany kursów. Układy te mogą być tworzone zarówno przez pojedyncze świece jak i większa liczbę. Formacje dzielimy na te, które zapowiadają kontynuację trendu oraz te, które wskazują na jego odwrócenie.
Podstawowe formacje świecowe
Są one najpopularniejszymi świecami, które możemy spotkać na wykresie w każdym dniu. Do tego typu formacji zaliczymy Doji oraz Marubozu.
Doji
Jest to rodzaj świecy, która przesyła nam sygnał ostrzeżenia. Doji pojawia się na wykresie w momencie gdy instrument otwiera się i zamyka w tym samym lub zbliżony miejscu. Długości knotów (cieni) może być różna przez co kształt tej świecy może przybierać różny kształt (plusa, krzyża lub odwróconego krzyża). Pojedyncza świeca doji przekazuje nam informacje o niezdecydowaniu rynku czyli jest neutralna. Połączona jednak z innymi świecami i panującym trendem może nas informować o nadchodzącej zmianie nastawienia.
Gwiazda doji
Obrazuje niewielką zmianę ceny. Górny i dolny cień świecy są krótkie przez co świeca przyjmuje kształt plusa. Cena zamknięcia i otwarcia wypada w okolicy połowy wysokości świecy. Gdy na wykresie pojawi się taka świeca, informuje nas o niezdecydowaniu rynku. Kupujący i sprzedający walczą ze sobą lecz brak zdecydowanej przewagi powoduje brak zmiany ceny. W takim przypadku najlepiej zrobić sobie przerwę.
Długonogie doji
ma te same założenia co gwiazda doji, z tym że walka pomiędzy popytem a podażą odbywa się w bardziej dynamiczny sposób. Cena raz szybuje w górę aby później spaść i na końcu zamknąć się w punkcie otwarcia (lub na odwrót, cena najpierw spada aby odbić i zamknąć się w punkcie otwarcia).
Nagrobek doji
Świeca z dużym górnym cieniem. Cena otwarcia i zamknięcia jest zarazem najniższym poziomem świecy. Cena otwiera się na niskim poziomie, wędruje do góry gdzie uaktywniają się sprzedający, którzy sprowadzają cenę do punktu wyjścia. Nagrobek doji może być szczególnie istotny, jeśli pojawi się w odpowiednim miejscu na wykresie, tj. strefie popytowo podażowej. Najczęściej będzie występował na poziomie lokalnego szczytu bądź w trakcie trendu spadkowego. Świadczy o sile sprzedających.
Ważka doji
Przeciwieństwo Nagrobka doji. Przypomina kształtem literę T. Występuje na lokalnych dołkach bądź w trakcie trendu wzrostowego. Świadczy o sile kupujących.
Warto wspomnieć o zasadzie, że im dłuższy cień świecy doji tym większa niepewność na rynku co przekłada się na większe prawdopodobieństwo odwrócenia się trendu.
Marubozu
Kolejnym rodzajem świecy są Marubozu, które świadczą o dużej sile popytu i podaży. Główną cechą tych świec jest fakt, że posiadają duże ciało (korpus) oraz brak cieni.
W przypadku wzrostowego Marubozu, kupujący od otwarcia są w przewadze, a zamknięcie następuje na maksimum świecy. Spadkowe Marubozu jest odbiciem lustrzanym wzrostowego – sprzedający są w przewadze i następuje jednostajny ruch w dół.
Świeca o takim kształcie jest uważana za sygnał kontynuacji trendu. Dodatkowym potwierdzeniem trendu jest przebicie wsparcia bądź oporu przez świecę o takim kształcie.
Formacje odwrócenia trendu
Formacje świecowe zwiastujące odwrócenie trendu pojawiają się na końcach trendu. Fakt wystąpienia świecy o takim kształcie pozwala na wysnucie wniosków że początek zmiany trendu jest blisko.
Młot
Świecę tego typu możemy spotkać przy końcu trendu spadkowego, gdy cena otwiera się na jakimś poziomie, następnie gwałtownie spada lecz spadki są na pewnym poziomie wyhamowane po czym cena powraca w pobliże maksimum tej świecy. Nieudana próba kontynuacji trendu spadkowego zmniejsza negatywne nastawienie co daje szansę na zmianę trendu. Istnieje zasada, że im dłuższy dolny cień tym sygnał świecy jest mocniejszy. Potwierdzeniem formacji młota jest otwarcie kolejnej świecy na wyższym poziomie wraz z jeszcze wyższym zamknięciem.
Wisielec
Swoim wyglądem niczym się nie różni od młota lecz różnica tkwi w jej umiejscowieniu. Wisielca można spotkać przy końcu trendu wzrostowego, gdy kurs spada znacznie poniżej otwarcia a następnie powraca i zamyka się w okolicy maksimum świecy. Powoduje to utworzenie dolnego cienia, który wskazuje na możliwość rozpoczęcia wyprzedaży przez kupujących. Formacja ta wymaga potwierdzenia w postaci drugiej świecy spadkowej, gdzie rynek otworzy się na niższym poziomie co sprowokuje grających na wzrost do realizacji zysków.
Odwrócony młot
W przeciwieństwie do formacji świecowej młota, knot (cień) tej świecy znajduje się na górze świecy. Formacja ta pojawia się w trendzie spadkowym i sugeruje jego odwrócenie. Ważnym jest uzyskanie potwierdzenia tego układu w postaci kolejnej świecy wzrostowej. Odwrócony młot powstaje, gdy kurs wędruje wyżej od otwarcia a następnie powraca i zamyka się na minimum. Ponieważ kurs znacznie wzrósł a zamknięcie miało miejsce w pobliżu minimum, uzyskanie potwierdzenia w postaci kolejnej świecy jest niezwykle ważne.
Spadająca gwiazda
Formacja ta składa się z pojedynczej świecy zwiastującej koniec trendu wzrostowego. Swoim wyglądem nie różni się niczym od odwróconego młota. Różnicą jest to, że spadająca gwiazda występuje w trendzie wzrostowym. Jest najsilniejszą formacją z grupy jednoświecowych. Charakteryzuje się długim górnym cieniem i niewielkim korpusem. Korpus powinien być spadkowy, tj. cena zamknięcia powinna być niższa, aniżeli cena otwarcia. Swoim wyglądem może przypominać Nagrobek doji. Sama świeca wysyła sygnał, że kupującym nie udało się utrzymać na wysokich poziomach. Do gry wchodzą sprzedający, którzy sprowadzają cenę poniżej otwarcia świecy. Nie zapominamy o zasadzie, że im dłuższy górny cień tym świeca wysyła mocniejszy sygnał.
Formacje dwuświecowe
Objęcie hossy
Jest to bardzo silna formacja dwuświecowa. Często spotykane jest inne nazewnictwo tej formacji, np. Bullish Engulfing, Outside Bar lub pochłonięcie ponieważ druga świeca w całości pochłania poprzednią świecę. Pierwsza świeca jest spadkowa, która kontynuuje dotychczasowy trend spadkowy. Druga świeca jest pokazuje zupełnie inne nastawienie rynku. Cena otwarcia następuje poniżej zamknięcia pierwszej, następnie kupujący wchodzą do gry co obrazowane jest przez dużą świecę wzrostową – najczęściej marubozu – która swoim korpusem w całości zakrywa pierwszą świecę. Ponieważ druga świeca jest o wiele bardziej wymowna, wysyła nam sygnał o możliwości kontynuacji trendu.
Objęcie bessy
W przypadku formacji Objęcia bessy (Bearish Engulfing) sytuacja wygląda podobnie, tj. korpus drugiej świecy w całości przykrywa korpus pierwszej świecy. Różnicą jest to, że pierwsza świeca jest wzrostowa, a druga spadkowa.
Przenikanie
Występuje w trendzie spadkowym. Pierwsza ze świec jest spadkowa i potwierdza utrzymujący się trend lecz druga posiada wysoki wzrostowy korpus w którym otwarcie następuje poniżej ceny zamknięcia poprzedniej świecy ale zamknięcie ma miejsce powyżej połowy korpusu poprzedniej świecy.
Zasłona ciemnej chmury
Formacja zasłony ciemnej chmury jest przeciwieństwem formacji przenikania. Występuje tylko w trendzie wzrostowym gdzie pierwsza świeca ma wysoki wzrostowy korpus potwierdzający utrzymujący się trend. Druga świeca otwiera się powyżej ostatniego maksimum a spadek kursu w ciągu ten świecy powoduje, że zamknięcie następuje poniżej połowy wysokości korpusu poprzedniej świecy.
Formacje kontynuacji trendu
Formacje te wykorzystywane są przez inwestorów do prognozowana przyszłych ruchów ceny zgodnych z dotychczasowym trendem. Często występują one po długim okresie konsolidacji lub korekty.
Formacja trzech białych żołnierzy
Jest to formacja świecowa pojawiająca się po okresie konsolidacji lub korekty w formie wybicia trzema kolejnymi świecami wzrostowymi z coraz wyższymi poziomami zamknięcia. Jest sygnałem kontynuacji trendu w kierunku wzrostowym. Taki układ przypominający wyglądem schody ma jednoznaczną wzrostową wymowę i wskazuje na koniec korekty.
Formacja trójki hossy
Składa się z minimum pięciu świec. Pierwsza z nich jest wysoką świecą wzrostową, po czym następuje korekta w postaci trzech świec spadkowych o niewielkich korpusach o coraz niższych zamknięciach jednak w obrębie korpusu pierwszej świecy. Zakończeniem formacji jest ostatnia świeca wzrostowa, której zamknięcie wypada powyżej poziomu zamknięcia pierwszej świecy.
Formacja trzech czarnych kruków
Trzy czarne kruki są przeciwieństwem trzech białych żołnierzy z tą różnicą, że zapowiadają kontynuację trendu spadkowego. Składa się z trzech kolejno następujących po sobie świec spadkowych z coraz niższymi cenami zamknięcia.
Formacja trójki bessy
Formacja odwrotna do trójki hossy, która zapowiada kontynuację trendu spadkowego. Pierwsza z nich jest długą świecą spadkową po czym kolejne świece obrazują wzrostową korektę o coraz wyższych zamknięciach jednak w obrębie korpusu pierwszej świecy. Zakończeniem formacji jest ostatnia świeca spadkowa, która zamyka się poniżej poziomu zamknięcia pierwszej świecy. W przypadku formacji trójki bessy/hossy dopuszczalna jest większa ilość świec korekcyjnych.
W przypadku czytania sygnałów z formacji świecowych do zajęcia pozycji na rynku najważniejszą zasadą jest to, aby poczekać do zamknięcia świecy tworzącej formacje. Wielu traderów ma z tym problem ponieważ zajmuje pozycje w trakcie tworzenia się świecy gdzie do jej zamknięcia brakuje kilku lub kilkunastu minut. Jest to bardzo duży błąd ponieważ ostateczny kształt świecy może być zupełnie inny.
Pamiętaj, że zyskowni traderzy często łączą formacje ze sobą. Dodatkiem do formacji są wskaźniki techniczne, które potwierdzają sygnał płynący z wyglądu świec. O tym dowiesz się w kolejnych lekcjach.